Dinsdagavond in het tv-nieuws had de BRT een primeur: van verschillende bronnen binnen de nucleaire sector hadden ze bevestigd gekregen dat de reactoren Doel-3 en Tihange-2 minstens buiten bedrijf blijven tot voorjaar 2015. En de kans dat ze helemaal niet meer opgestart worden is flink toegenomen.
Waar gaat het om: bijna 2 jaar geleden werden er kleine scheurtjes ontdekt in het reactorvat van Doel 3 en (later) Tihange-2. Kleine scheurtjes (hydrogenflasks) maar wel duizenden. De centrales werden stilgelegd en vorig jaar (met veel kritiek vanuit de milieubeweging) opgestart met als voorwaarde dat er nog een aantal tests gedaan moesten worden. Uit deze test bleek in maart dit jaar dat staal met die scheurtjes anders reageerde op straling dan aangenomen: de verbrossing van het staal was veel groter dan verwacht (en berekend). Hierop werden de centrales opnieuw door de Belgische nucleaire autoriteit FANC stilgelegd. Gisteren berichte het BRT-nieuws dat aanvullende tests die onverwachte resultaten bevestigen en dat daarmee de toekomst van de beide reactoren zeer onzeker is geworden. Maar dat ze minimaal tot volgend voorjaar (2015) stilliggen.
Hoe zat het ook alweer met Borssele?
De kerncentrale Borssele heeft (net als nog 20 andere reactoren – waaronder 10 in VS) ook een reactorvat gemaakt door de RDM en is veel ouder dan Doel-3 en Tihange-2. Volgens de BRT wordt er door de andere exploitanten van de andere kerncentrales met een RDM-vat angstvallig gekeken naar het 'state of the art' onderzoek in België.
De EPZ en minister Kamp zijn altijd duidelijk geweest: Borssele is een ander soort staal en een ander productieproces; dus niets aan de hand. Toch is er een onderzoek geweest naar mogelijke scheurtjes maar, opnieuw: geen probleem, alles is goed. Maar toen bleek dat slechts minder dan de helft van het reactorvat onderzocht was. En bleek ook dat het onderzoek naar die verbrossing van het staal, dat in België in zes weken lukt) in Nederland tot 2020(!) moet duren. Een verzoek van Laka in april 2014 om dat onderzoek in België uit te laten voeren en daardoor de resultaten 6 jaar eerder te hebben, werd door de minister naast zich neergelegd.
En er zijn meer vreemde zaken aan dat onderzoek: door middel van een actie-WOB door laka (december vorig jaar) is het plan van aanpak voor het onderzoek boven tafel gekomen. Wat bleek: er was niet een plan, maar zelfs 2 plannen van aanpak. En het vreemde is dat uit de tekst en communicatie blijkt dat op advies van het nucleaire controle autoriteit KFD het tweede (en definitieve) plan voor het reactorvat-onderzoek minder vergaand was dan het eerste. Zo hoefde er minder oppervlak onderzocht te worden: in het eerste plan was nog sprake van 100%.
Bij de vrijgegeven documenten in maart 2014 is onder andere een brief van EPZ aan het ministerie d.d. 7 mei 2013 met de mededeling dat er “geen rapporteerbare indicaties” waren gevonden en een brief d.d. 17 mei 2013 waarin de KFD schrijft dat “U [EPZ] concludeert dat het onderzoek heeft aangetoond dat het reactorvat van de KCB het in België geconstateerde verschijnsel niet vertoont.”.
Maar wat is rapporteerbaar? Het scheurtjesonderzoek is door onderzoeksbedrijf NRG uitgevoerd conform de ASME-norm voor reactor drukvaten. EPZ stelde dat in het onderzoek indicaties (scheurtjes) groter dan 3mm zouden worden gedetecteerd en indicaties groter dan 10mm zouden worden gerapporteerd.
Bi de reactorvaten in Doel en Tihange gaat het juist om heel veel "niet-rapporteerbare indicaties" die er toe leidden dat de reactoren gesloten werden en waar nu bij de test duidelijk wordt dat het staal daardoor meer verbrost dan aangenomen was. En daar onzekerheid is over de vraag of het reactorvat dus wel 40 jaar mee kan. De kerncentrale Borssele is nu ruim 40 en moet nog 20 jaar langer mee!
Daarbij komt dat er geen enkel bewijs is dat de KFD het resultaat ooit gezien heeft. Een WOB van Laka eerst algemeen over alle stukken met betrekking tot het scheurtjesonderzoek en daarna specifiek over de resultaten van dat scheurtjesonderzoek, liep op niets uit: de KFD bezit dat rapport niet en er is geen enkel document waaruit zelfs maar blijkt dat de KFD dat rapport heeft ingezien.
"Heel normaal" noemt minister Kamp dat in een kamerdebat op 28 juni. Maar daar denken wij anders over: Laka heeft (en anderen hebben) vervolgens een handhavingsverzoek ingediend bij de KFD om de kerncentrale te sluiten. Volgens de vergunning moeten de resultaten van het scheurtjesonderzoek namelijk aan de KFD worden overlegd. Dat is niet gebeurd, dus voldoet de kerncentrale Borssele niet aan de vergunning. De termijn waarbinnen de KFD hierover moet beslissen is bijna afgelopen, maar de KFD heeft laten weten door de vakantieperiode meer tijd nodig te hebben en verlengd de beslissingstermijn met maximaal 4 weken.
Wegens het ontbreken van de resultaten van het scheurtjesonderzoek kan Laka niet achterhalen of er nu wel of geen scheurtjes in de reactorvatwand van kerncentrale Borssele zitten.