Gisteren kwam NOS met het bericht dat NRG af wil van het 'dossier historisch radioactief afval': ondanks vele tientallen miljoenen euro subsidie en ook nog een lening van 82 miljoen kan NRG het niet betalen. NRG zegt nu dat het afval daar de komende honderden jaren goed ligt; oude publicaties laat zien dat dat vroeger niet de verwachting was. Nog maar twee weken geleden verzekerde verantwoordelijk minister Schultz nog dat de financiën bij NRG in orde waren om aan de verplichtingen van de Kernenergiewet te voldoen. En volgens de Kernenergiewetvergunning is NRG verplicht het afval af te voeren naar de Covra. ‘Shoppen’ in de verplichtingen van de vergunning lijkt ons onmogelijk.

NRG geeft in een brief aan de NOS aan het ‘dossier’ terug te willen geven omdat het financieel voor het bedrijf onhaalbaar is om het radioactief afval af te voeren naar de Covra. Is dat verrassend? Nee; want de signalen waren er al veel langer dat het nog weer duurder werd; het is nu eenmaal ingewikkeld, gevaarlijk en duur. Dat heb je met radioactief afval. Ja, wel verrassend, omdat het het falen van beleid is dat in allerlei wetten en vergunningen is vastgelegd. En ook verrassend omdat vooral de verantwoordelijke politici (de ministers Kamp en Schultz) en de toezichthouder (ANVS) steeds hebben volgehouden dat er weliswaar problemen waren maar het project nooit in gevaar is geweest.

Niet shoppen in verplichtingen vergunning
NRG is verplicht volgens haar kernenergiewetvergunning verplicht om al het radioactief afval vanuit de Pluggenloods (Waste Storage Facility) naar Covra af toe voeren. Het is voor iedereen al lang bekend, dat dat moet gebeuren. Kan natuurlijk niet zijn dat ze dit deel 'teruggeven' of geen verantwoordelijkheid meer voor willen nemen. NRG kan niet zelf beslissen een deel van de verplichtingen in haar vergunning niet uit te voeren. Dan moet de hele Kernenergiewetvergunning maar ingeleverd worden! Je kunt er niet uit shoppen…

Maar het kan ook niet zijn dat er zomaar nog weer meer geld naar NRG toe gaat: dat moet dan consequenties hebben voor de algemene bedrijfsvoering. Een faillissement, met als gevolg een doorstart voor een aantal afgebakende kerntaken: afvoer afval en -politieke realiteit- productie medische isotopen. Maar dan is er van NRG als nucleair kennis- en onderzoeksinstituut geen sprake meer.

Het Rijk heeft in de afgelopen jaren al een flink gedeelte van de kosten voor opruimen en afvoeren van het historisch afval betaald.

• Zo blijkt dat het ministerie van EZ tussen 1995 en 2006 39,8 miljoen euro (uit WOB-KRO-Reporter, deel 7/19, pag. 5) heeft gegeven aan ECN voor het verwijderen van radioactief afval.
• In 2013 krijgt NRG weer 25 miljoen euro voor specifiek dit doel en dan staat het Rijk ook nog garant voor 34 miljoen bij de buitenlandse verwerker van het radioactief afval.
• Begin december 2015 kwam er nog weer een bijdrage van 2,5 miljoen voor ECN.
• En dan blijkt de lening van 82 miljoen euro uit 2014 opeens niet voor het zeker stellen van de productie van medische isotopen, maar voor het afvoeren van het afval gebruikt te worden.

De politieke reacties in Den Haag gaan richting meer geld; 'de veiligheid staat voorop'. Zelfs de VVD vindt het ‘ieders verantwoordelijkheid goed om te gaan met kernafval’ en daarom kan er wel meer belastinggeld naar toe. Maar wanneer heb ik (of heeft u) voor het laatst de kans gehad goed om te gaan met kernafval?

NRG kan nu wel zeggen dat ze altijd hebben gewaarschuwd dat er te weinig geld is, maar ze hebben tegelijkertijd naar de toezichthouder toe (ANVS) juist de conclusies in de 'geheime' rapporten Turkenburg en Holtkamp bestreden als het ging over de grote financiële risico's van het project.

Financieel
Eind december 2015 keurde minister Schultz het door NRG opgesteld Plan van Aanpak over de afvoer van het afval goed. Ze zegt: “Na afstemming met EZ ben ik op grond van bovenstaande van mening dat met de lening van €82 miljoen uit oktober 2014 van EZ aan ECN/NRG de financiële haalbaarheid van de bijgestelde projectplannen voor het historisch afval in ieder geval tot aan het einde van 2017 is zeker gesteld. Voor de periode na 2017 zal ik de financiële haalbaarheid van de resterende activiteiten om het historisch afval af te voeren beoordelen op basis van een door NRG bijgesteld plan met daarin opgenomen de stand van zaken en de planning per 1 maart 2017.”

En minder dan een maand geleden, in een brief van 12 september, stelde de minister het parlement (opnieuw) gerust over de afvoer, de veiligheid en financiën. “Eén van de eisen die aan een nucleair bedrijf wordt gesteld, dus ook aan NRG, is dat het bedrijf beschikt over voldoende financiële en personele middelen om te voldoen aan de verplichtingen inzake de nucleaire veiligheid. Dit aspect is ook onderdeel van het toezicht van de ANVS. ANVS heeft in het kader van het toezicht ook informatie opgevraagd bij NRG om inzicht te krijgen in de financiële situatie van NRG in relatie tot de nucleaire veiligheid. Tot nu toe is het de ANVS gebleken dat NRG noodzakelijke investeringen, zowel financieel als personeel, die nodig waren om de nucleaire veiligheid op voldoend hoog niveau te houden, steeds zijn gedaan.”
Maar de afvoer van radioactief afval is een verplichting in de Kernenergiewet en niet zomaar, maar omdat bepaald is dat het het veiligst is om al het radioactief centraal (bij de Covra) op te slaan.

'Het afval ligt er goed’
NRG zegt dat het afval veilig ligt waar het nu ligt en er gerust honderden jaren kan blijven liggen. Maar bij de opening van de nieuwe pluggenopslagplaats in 1974 werd gezegd dat het afval gemiddeld 30 jaar in de pluggen zou blijven: “De geschatte verblijftijd voor verval is gemiddeld ca. 30 jaar; daarna kan dit afval als laag-actief afval worden afgevoerd.”

NRG wil zelf niet inhoudelijk reageren - later deze week komt minister Kamp met wat er met ECN en (dochterbedrijf) NRG moet gebeuren. Het zich op duurzame energie richtende ECN dreigt meegesleept te worden in de val van het nucleaire NRG. Kamp heeft laten onderzoeken hoe dat voorkomen kan worden en: het losknippen van de beide bedrijven, NRG verzelfstandigen, maar de vraag is natuurlijk onder welke voorwaarden.