Grote verhalen in de media: Frankrijk gaat vol voor kernenergie! De waarheid is iets genuanceerder: op z’n best (slechtst?) kiest Frankrijk voor een continuering van haar kernenergieprogramma. Maar eigenlijk dat nog niet, want volgens Macron stopt het land wel € 1 miljard (!) in nieuw vermogen, voor nog niet bestaande kleine centrales deze keer. Maar voor 1 miljard krijg je niet echt heel veel tegenwoordig. Ter vergelijking: EdF schatte vorig jaar oktober de kosten voor de Grand Carénage, het verbeteren van de veiligheid van de reactoren om ze langer dan 40 jaar in bedrijf te houden, op € 49,4 miljard.
Maar een belangrijke reden is militair: "sans nucléaire civil pas de nucléaire militaire, sans nucléaire militaire pas de nucléaire civil" zei Macron nog in december vorig jaar. Het kernenergieprogramma is onlosmakelijk verbonden met het militaire kernwapenprogramma: dát is het belang van continuering van het civiele kernprogramma. Daarom ook heeft het ‘civiele’ kernprogramma in de vijf grootste kernenergielanden (VS, Frankrijk, China, Rusland en VK, resp. 93, 56, 52, 38, 13 reactoren) weinig met energiebeleid of klimaatbeleid beleid te maken: het is een militair belang. En dan hebben we het deze keer niet over de militaire aspiraties (en mogelijkheden!) die bij het starten van een kernenergieprogramma horen.
En dat moet dan het etiket 'groen' krijgen in de duurzame taxonomie.
Categoriearchief: Proliferatie
Khan, Urenco’s geheimen en de kernwapenwedloop
Afgelopen zondag is in Pakistan op 85-jarige leeftijd Abdul Qadeer Khan overleden. Naast de kernwapenwedloop tussen India en Pakistan en het kernwapenprogramma van Noord-Korea is ook het nucleaire programma van Iran, dat de afgelopen jaren regelmatig tot spanningen en gewapende acties heeft geleid, terug te voeren op de geheime blauwdrukken van centrifuges die hij stal bij Urenco in Almelo. Het belang van de lakse houding van zowel Urenco als de opeenvolgende Nederlandse regeringen om Khan met de kroonjuwelen te laten vertrekken, kan bijna niet worden overschat. En de gevolgen van de technologie die begin jaren zeventig door Khan uit Urenco in Almelo werd gestolen, bepaalde grotendeels de mondiale proliferatieagenda van de afgelopen decennia. Tot op de dag van vandaag. De laatste tijd was er veel belangstelling voor de eerder dit jaar onverwachts overleden Frits Veerman, die in een vroeg stadium de Nederlandse autoriteiten op de hoogte had gebracht van z’n vermoedens over atoomspionage van Khan bij FDO en Urenco in Almelo. In de Laka brochure van maart 2020 over ‘50 jaar Verdrag van Almelo’, schreven we ook over Khan. In de Engelse versie wat uitgebreider dan in de Nederlandse versie (met nieuwe info o.a. over Nederlands pogingen de spionage zelfs voor de Urenco-partners geheim te houden).
Spinwatch: “Geen hoogverrijkt uranium meer in Petten”
Vorige week meldde NRG dat de HFR geen hoogverrijkt uranium meer gebruikt. Voortaan wordt molybdeen, een medisch isotoop, in Petten alleen nog maar gemaakt uit laagverrijkt uranium. Klinkt bekend? Dat klopt. Kernreactor exploitant NRG meldde dat namelijk al in 2018. Begin vorig jaar kwam Laka er alleen achter dat er nog steeds kernwapen-gevaarlijk hoogverrijkt uranium in de Pettense kernreactor werd gebruikt. NRG moest door het stof. Begin 2012, tijdens de Nuclear Security Summit (NSS) in Seoul, werd afgesproken dat Nederland in 2015 voor de productie van medische isotopen geen proliferatiegevoelig hoogverrijkt uranium meer zou gebruiken. Twee jaar later, tijdens de nucleaire top in Nederland, was duidelijk dat Nederland 2015 niet ging halen en werd een nieuwe deadline afgesproken: eind 2017. Waarom dit prakje dan nu opnieuw opdienen? Na alle tegenslagen in het Pallas-dossier is de commerciële tak van NRG kennelijk naarstig op zoek naar iets "positiefs" om te melden.
Urenco-klokkenluider praat achter gesloten deuren met Tweede Kamer
Op dinsdag 10 november houdt de Commissie Binnenlandse Zaken van de Tweede Kamer een besloten gesprek met Urenco-klokkenluider Frits Veerman. Veerman tipte in de jaren ‘70 de overheid over de Pakistaanse atoomspion A.Q. Khan die in Almelo geheime blauwdrukken van ultracentrifuges van Urenco zou kopiëren. De overheid en Urenco deden niets met de melding, maar Veerman hield er decennia lang problemen aan over, zo bleek onlangs uit een rapport van het Huis van de Klokkenluiders.
Zes dagen later, op 16 november, houdt de Tweede Kamer ook al een besloten vergadering over 'proliferatie-aspecten' van Urenco. (Zie het kader bij dit artikel). Tot zover de transparantie over Urenco.
Dissertatie over Urenco en het non-proliferatie-regime
Gisteren promoveerde Frederik Voûte aan de Erasmus Universiteit op zijn proefschrift over Urenco: ‘Perceptions of Responsibility: Urenco and the Troika's Commercial and Nonproliferation Policies in Theoretical and Historical Perspective’ – Een verhaal van beleid en praktijk in het zich ontwikkelende nucleaire non-proliferatie regime en nucleaire export landschap'. Voûte concludeert, onder meer na raadpleging van de geheime archieven van Buitenlandse Zaken, dat het commerciële beleid van Nederland, Duitsland het Groot Brittannië (de 'Trojka') afgewogen werd tussen binnenlandse en internationale politieke en economische overwegingen en de normatieve verplichtingen die de Trojka-partners maakten in de context van het zich ontwikkelende nucleaire non-proliferatieregime. Lees verder
Het Kabinet, Urenco en de kunst van het om de hete brij heendraaien
Na de beantwoording van vervolgvragen blijft het onduidelijk of het Kabinet vindt dat HALEU-uranium, wat Urenco in de VS wil gaan produceren, geschikt is voor kernwapens. Of hoe de Tweede Kamer het rijksbeleid over de handel en wandel rondom het proliferatie-gevoelige Urenco kan controleren. Uit een nieuwe Kamerbrief van blijkt wel dat er nog nooit goed is gekeken of de Nederlandse deelname in Urenco eigenlijk enige meerwaarde heeft. Lees verder
Nog veel onduidelijk na beantwoording vragen over Urenco
Alsof ze Corona al zagen aankomen stelden de leden van GroenLinks, de SP, en met name D66 in januari een hele reeks schriftelijke vragen over uraniumverrijker Urenco. Dit naar aanleiding van onder andere Urenco's heropgestarte radioactief afvaltransport naar Rusland, tritium-productie in de VS met door Urenco verrijkt uranium en de rol die Nederland als aandeel- en toezichthouder op Urenco hierbij heeft. Op 1 mei heeft Wopke Hoekstra (CDA) namens het kabinet de vragen schriftelijk beantwoord.
Alle vragen? Nee, niet alle vragen. Lees verder
D66 vraagt Hoekstra hemd van het lijf over Urenco
Tijdens het de schriftelijke overleg "Urenco, de export van uranium en de daarvoor afgesloten contracten, ook in relatie tot non-proliferatie aspecten” is een enorme serie vragen gesteld aan Hoekstra, de CDA-minister van Financiën. Drie partijen hebben serieuze vragen gesteld (en de VVD die het kabinetsbeleid ondersteunen), en het lijkt erop dat GroenLinks, de SP en vooral D66 ‘50 jaar Urenco’ niet onopgemerkt zullen laten passeren. De vragen van de Tweede Kamer gaan over allerlei aspecten, veel over de transporten van verarmd uranium naar Rusland, de contracten daarvoor, de rechtvaardiging ervan, maar ook vragen over Urenco zelf, over de bevoegdheden van aandeelhouders in relatie tot de Gemengde Commissie, het Verdrag van Almelo, proliferatie en de militaire aspecten van hoger verrijkt HALEU-uranium, en over de relatie met tritium voor kernwapenproductie. En ook nog over andere contracten en transporten. Misschien antwoordt Hoekstra ook gewoon vóór 29 februari, dan is de conferentie '50 Jaar Urenco is genoeg!' waar al die zaken ook aan de orde komen. Opgave voor deelname is nog mogelijk.
Ondanks ‘beëindiging’ nog steeds kernwapen-uranium in Petten
Omdat met hoogverrijkt uranium kernwapens kunnen worden gemaakt, is wereldwijd afgesproken het gebruik ervan uit te bannen. Tijdens de nucleaire top in Den Haag, in 2014, sprak de toenmalige Amerikaanse president Barack Obama zo ook met Nederland af om voor de productie van medische isotopen over te stappen van hoog- naar laagverrijkt uranium. Vier jaar later berichtte NRG "als eerste faciliteit in Europa gestopt [te zijn] met het gebruik van hoogverrijkt uranium bij de productie van medische isotopen." Drie weken geleden liet het Amerikaanse Energy Department echter weten de export voor weapons-grade uranium naar Europa, met NRG’s Hoge Flux Reactor in Petten als één van de ontvangers, opnieuw toe te staan. NRG heeft het persbericht, dat Nederland haar toezegging aan Obama had ingelost, ondertussen van haar website verwijderd. Lees verder
Interesse VS in koop Urenco voor kernwapen-gebruik
De Verenigde Staten hebben een probleem met hun kernwapens. Er zijn namelijk geen Amerikaanse bedrijven meer die uranium verrijken. En omdat uranium van buitenlands firma's niet mag worden gebruikt voor militaire toepassingen, raakt de VS haar uraniumvoorraad voor kernwapens en vliegdekschepen op. Daarom worden er plannen gemaakt voor het opzetten van een nieuwe Amerikaanse uranium-verrijkingsindustrie. Een andere, goedkopere optie ligt echter ook op tafel: het kopen van Urenco. Daarmee zouden de VS Urenco's ultra-centrifugecapaciteit kunnen gebruiken voor hun militaire uraniumverrijking. Urenco vind zo'n koop niet eens per se nodig; het Duits-Brits-Nederlandse verrijkingsconcern ziet nu al geen beletsel voor het leveren van verrijkt uranium voor Amerikaanse vliegdekschepen en kernwapen-tritium. Lees verder