Minister Schultz van Infrastructuur en Milieu is niet van plan naar aanleiding van een uitzending van het Duitse Tagesschau zelf onderzoek te doen naar de betrokkenheid van Urenco bij het Amerikaanse kernwapenprogramma. Dat bleek in het Kamerdebat woensdag over nucleaire veiligheid. Het Kabinet heeft hier niets van gehoord van het Internationaal Atoom Energie Agentschap, dus, zo redeneert het Kabinet, zal er wel niets aan de hand zijn. Maar met door Urenco geleverd uranium wordt in Amerikaanse kerncentrales Tritium geproduceerd. Dit Tritium wordt gebruikt in Amerikaanse kernwapens. De vraag is natuurlijk of dat Nederlands/Duits/Britse Urenco wel mag meewerken aan de productie van grondstoffen voor kernwapens.
Liesbeth van Tongeren (GL) stelde tijdens het plenaire overleg nucleaire veiligheid afgelopen woensdag een vraag over de ook door Laka gepubliceerde connectie tussen door Urenco geleverd verrijkt uranium en tritiumproductie voor het Amerikaanse kernwapenprogramma. Van Tongeren vroeg om een onderzoek naar de feiten. Minister Schultz (IenM) weigerde er op in te gaan: ze was niet van plan na elke 'tv show' een onderzoeksprogramma op te starten. Bovendien had de minister niets van het Internationaal Atoom Energie Agentschap IAEA gehoord, en die gaan er volgens haar nu over. Geen reden voor een onderzoek, volgens de minister. Van Tongeren houdt de motie die ze hierover indiende, aan, totdat de minister nogmaals -via Economische Zaken- bij de IAEA navraag heeft gedaan.
Maar de uitzending was niet zo maar een “tv show”. Tagesschau is het belangrijkste Duitse tv-journaal. Ter herinnering: ook de diefstal van blauwdrukken van Ultracentrifuges bij Urenco in Almelo in de jaren '70 kwam naar buiten door een Duitse tv-reportage (maart 1979), niet door het IAEA.
In een rapport uit 2014 van het Amerikaanse Rekenkamer GAO ‘Interagency Review Needed to Update U.S. Position on Enriched Uranium That Can Be Used for Tritium Production’, wordt gesteld dat de Gemengde Commissie van Urenco akkoord is gegaan met leveringen van verrijkt uranium, terwijl de mogelijke productie van tritium in die reactoren bekend was: volgens Urenco is tritium een bij-product en daarmee geen inbreuk op het Verdrag van Washington’.
Artikel III. Vreedzaam gebruik
De ultracentrifuge-technologie, de uitrusting en onderdelen daarvan die uit hoofde van deze Overeenkomst naar de Verenigde Staten worden overgedragen, de Installatie, splijtstoffen in de Installatie, bijzondere splijtstoffen die worden voortgebracht door het gebruik van deze technologie, bijzondere splijtstoffen die worden voortgebracht door het gebruik van die bijzondere splijtstoffen, en in de Installatie gegenereerde gegevens die als Vertrouwelijke Gegevens worden bestempeld zolang deze vallen onder de rechtsmacht van de Regering van de Verenigde Staten of die van de Drie Regeringen worden uitsluitend gebruikt voor vreedzaam, niet-explosief gebruik.
Het Verdrag heeft het alleen over “bijzondere splijtstoffen” die gespecificeerd worden als plutonium en hoogverrijkt uranium. De Memorie van Toelichting bij de Goedkeuring van het Verdrag (Kamerstuk nr. 22991 13, Tweede Kamer 1992-1993) is duidelijker. Daar staat over Artikel III: “Dit artikel legt de verplichting vast tot uitsluitend vreedzaam gebruik van alle onder de overeenkomst vallende technologie, uitrusting en materialen.” Hieronder valt natuurlijk ook verrijkt uranium waarmee tritium ten behoeve van kernwapens wordt geproduceerd.
The United States must generally account for nuclear material it has obtained under nuclear cooperation agreements with foreign partners. The agreements generally impose certain conditions, including that the material be used for peaceful purposes. Material subject to such conditions is called “obligated.” (…) Material not subject to agreement conditions is called “unobligated.” Some forms of uranium, such as LEU, are used to maintain the nuclear weapons in the U.S. stockpile, but the U.S. inventory of unobligated LEU is declining.
(GAO 2016, report blz 2)
VS: Tritiumproductie is militair
De VS zijn zelf ook die mening toegedaan. Want opmerkelijk is dat het hele VS-beleid voor de productie van tritium uitgaat van 'Unobligated LEU'. Dat wil zeggen dat uranium dat gebruikt wordt voor de tritiumproductie niet kan vallen onder verdragen die het gebruik ervan beperken tot vreedzaam gebruik. Dat is al decennia het beleid van de Amerikaanse overheid, juist om het vreedzame en militaire gebruik zo duidelijk mogelijk te scheiden. Daar ligt voor de VS het probleem. Omdat Amerika geen eigen uraniumverrijkingscapaciteit meer heeft is het aangewezen op de commerciële markt voor laag verrijkt uranium (LEU). En commercieel LEU van buiten de VS -of LEU verrijkt in de Urenco-fabriek in de VS ook- valt altijd onder overeenkomsten met 'obligations', zoals die in het Verdrag van Washington. Dus voor de Amerikaanse overheid is de productie van tritium voor kernwapens in civiele kerncentrales altijd militair geweest. En dat zou voor Urenco niet gelden?
Urenco, dwz. Nederland, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk, moeten daarom stoppen met het leveren van grondstoffen of technieken uranium aan de VS waarmee tritium voor kernwapens kan worden geproduceerd.