Uit Amerikaans onderzoek blijkt dat plutonium in kerncentrale Borssele mogelijk inadequaat wordt beveiligd. Een onderzoeker van de Universiteit van Texas maakt dit op uit gesprekken die hij heeft gevoerd met staf van Borssele. Omdat plutonium, wat sinds 2014 in Borssele als splijtstof wordt gebruikt, ook geschikt is voor atoombommen, zijn de beveiligingseisen veel strenger dan die voor 'normale' splijtstof. Vorig jaar vertelde een directeur van de kerncentrale de onderzoeker in een interview echter dat verse plutonium-splijtstof net zo wordt beveiligd als verbruikte splijtstof. De onderzoeker, die het gebruik van plutonium in kerncentrales over de hele wereld heeft onderzocht, stelt dat, als dit klopt, de beveiliging van kernwapengevaarlijk plutonium in Borssele daarmee inadequaat is.
Laka roept de bevoegde instanties op om de beveiliging van Borssele-plutonium onmiddellijk te verbeteren en om het gebruik van proliferatie-gevoelige splijtstof, zoals plutonium, te verbieden.
Achtergrond
Sinds 2014 verbruikt kerncentrale Borssele plutonium als splijtstof. In tegenstelling tot uranium-splijtstof kan plutonium relatief makkelijk in een atoombom worden gebruikt. Daarom zijn de beveiligingseisen voor plutonium aanzienlijk strenger dan die voor uranium. De beveiliging moet er op gericht zijn dat plutonium niet in verkeerde handen kan vallen.
Bij verbruikte splijtstof, waarin, na bestraling in de kernreactor, plutonium is ontstaan, is dit relatief eenvoudig. Verbruikte splijtstof is namelijk hoog radioactief, en voor beveiliging is dit juist een voordeel. Met de hoge stralingsintensiteit is plutoniumhoudende verbruikte splijtstof namelijk 'zelf beschermend': Zonder zware stralingsbescherming is het onmogelijk in de buurt te komen.
Dit is anders voor verse plutoniumhoudende MOX (Mengoxide)-splijtstof. Deze splijtstof is alleen licht radioactief, en daarmee niet zelf-beschermend. Er is dan ook geen zware stralingsafscherming nodig om verse MOX-plutonium te benaderen. Vanwege het kernwapengevaar van plutonium moet licht radioactieve verse MOX-splijtstof daarom zwaarder worden bewaakt dan hoog radioactieve verbruikte splijtstof.
Dr. Kuperman, onderzoeker aan de LBJ School of Public Affairs, University of Texas heeft in 2018 voor zijn onderzoek in "Plutonium for Energy? Explaining the Global Decline of MOX" interviews gehouden met vertegenwoordigers van kerncentrale Borssele, toezichthouder ANVS, en met milieuorganisatie Laka. Over het interview met dhr. Jobse, directeur bij Borssele-exploitant EPZ, schrijft Kuperman:
Beyond that however, Jobse says that EPZ protects fresh MOX as it does LEU SNF, which if true would be inadequate. Although both fresh MOX and LEU SNF contain plutonium, spent LEU is highly radioactive and thus deemed "self-protecting” against terrorist theft and processing to separate plutonium for nuclear weapons. By contrast, fresh MOX lacks sufficiently high radiation to prevent terrorists from stealing it to obtain plutonium. (p. 245)
Laka was na het lezen van de concept-tekst al gealarmeerd, maar ging er van uit dat er vast sprake was van een misverstand tussen Kuperman en Jobse. Tot onze verbazing en verontrusting kwam het stuk over de inadequate beveiliging van plutonium echter precies zo in de uiteindelijke publicatie. Verontrustend ook, omdat kennelijk bij EPZ, de exploitant van de kerncentrale, en bij toezichthouder ANVS, hierover geen alarmbellen zijn afgegaan.
Waar tien kilo plutonium al voldoende is voor één atoombom, bevat, volgens Kuperman, iedere verse MOX-splijtstofbundel in Borssele 27,5 kilo plutonium. In de kernreactor zitten 121 splijtstofbundels, veertig procent daarvan bevat MOX.
Molensteen
In 2016 bleek dat vanwege contractuele afspraken die EPZ met de Franse opwerkingsfabriek Orano had gesloten, sluiting van Borssele vóór 2033 Nederland honderden miljoenen zou kosten. Nu blijkt dat EPZ kernwapen-gevaarlijk plutonium-houdende splijtstof inadequaat beveiligd.
Laka vindt het genoeg geweest en vraagt de autoriteiten het gebruik van proliferatiegevoelig plutonium voor stroomproductie per direct te verbieden.