COVRA deed er zelf lang geheimzinnig over, maar gisteren presenteerde 's lands kernafvalbeheerder eindelijk het kernafval-eindbergings-onderzoeksprogramma voor de komende vier jaar. En zoals we door alle geheimzinnigdoenerij van COVRA, samen met de TU Delft, TNO, Urenco en EPZ al zagen aankomen: COVRA's onderzoeksprogramma focust alleen op de technische aspecten van eindberging van kernafval. Belangrijke sociaalwetenschappelijke aspecten laat de COVRA over aan het Rathenau Instituut, terwijl Rathenau voor het ministerie van IenW alleen een "participatief proces rondom eindberging 'doordenkt'". En waar OPERA, COVRA's vorige onderzoeksprogramma, nog werd betaald door kerncentrale-exploitant EPZ, samen met het toenmalige ministerie van EZ, brengt COVRA het kernafvalonderzoek nu in rekening bij 'organisaties die radioactief afval overdragen'. Daarmee bevestigt COVRA dat ze, onder het mom van het polluter pays principle, ziekenhuizen, van wie het meeste radioactieve afval niet naar een eindberging hoeft, laat betalen voor eindbergingsonderzoek voor het afval van, onder andere, kerncentrale Borssele. De Kamervragen van GroenLinks hierover zijn nog niet beantwoord.
Waar het in vorige onderzoeksprogramma nog in het midden werd gelaten, windt COVRA er nu geen doekjes om: Het nieuwe programma is gericht op de ontwikkeling van 'natuurwetenschappelijke kennis' over eindberging. En dat terwijl haar eigen adviesgroep twee jaar geleden nog constateerde dat ethisch en sociaalwetenschappelijk onderzoek nodig was. Belangrijke vragen over bijvoorbeeld de ethische en juridische aspecten van locatiekeuze voor 100.000 jaar(!) liggen wijd open, maar COVRA focust opnieuw op vochtwerende aspecten van klei en zout. In het nieuwe onderzoeksprogramma parkeert COVRA de niet-technische aspecten bij het Rathenau instituut, dat sinds een jaar een participatief proces rondom eindberging 'doordenkt'. Alleen, een proces doordenken is natuurlijk geen hardcore ethisch en sociaalwetenschappelijk onderzoek. Vraag daarbij is trouwens ook nog wie eigenlijk Rathenau betaalt. Volgens 10.10 Bbs zouden dat, via de COVRA, Kerncentrale Borssele c.s. moeten zijn. COVRA rept er alleen niet over, en uit goed geïnformeerde bron weten wij dat het ministerie van IenW de opdracht had uitgezet...
Een belangrijk doel achter het long term onderzoeksprogramma, is om de kennisgemeenschap rondom kernafval tot het jaar 2100 'levend' te houden. Met uitsluitend natuurwetenschappers houdt COVRA er best wel een mager idee van 'kennisgemeenschap' op na. Onderzoekers die de meer 'softe' kanten van eindberging willen onderzoeken, bijvoorbeeld, hoe je een kennisgemeenschap honderd jaar in stand kan houden, tsja, die doen dat maar in hun eigen tijd?
In Euratom Richtlijn 2011/70 is vastgelegd dat 'Transparantie belangrijk [is] bij het beheer van verbruikte splijtstof en radioactief afval. Daarom [...] moeten alle betrokken belanghebbenden, onder meer lokale overheden en het publiek, de kans krijgen om, overeenkomstig nationale en internationale verplichtingen, deel te nemen aan het besluitvormingsproces.'
Onlangs wezen we het Ministerie van IenW er op dat Laka niet was uitgenodigd voor de presentatie van COVRA's nieuwe eindbergingsprogramma, en informeerden op welke wijze het ministerie waarborgde dat we deel konden nemen aan het besluitvormingsproces.
Als reactie gaf het ministerie aan onze vraag door te hebben gestuurd naar de COVRA.
Laka had vorig jaar op grond van de Wob de COVRA gevraagd om meer informatie over het nieuwe onderzoeksprogramma. COVRA weigerde, en stelde dat ze niet onder de Wob zou vallen. Laka heeft daar beroep tegen aangetekend, en wacht nu al weer een tijdje op een zittingsdatum. Maar ondertussen is precies gebeurd waar we vorig jaar bang voor waren: Na een aantal andere Wob-verzoeken, werd duidelijk dat de COVRA samen met de ANVS en usual suspects URENCO, TU Delft, TNO, NRG, Pallas en EPZ het nieuwe eindbergingsonderzoeksprogramma aan het voorbereiden was. Maar geen van deze clubs heeft belang bij het uitdiepen van maatschappelijke vragen over eindberging. En ze hebben natuurlijk wel belang bij het besteden van COVRA's onderzoeksbudget. Dus schreven ze een onderzoeksprogramma voor zichzelf. Je kan er bijvoorbeeld gif op innemen dat NRG en de TU Delft weer wat gaan bestralen in het kader van het eindbergingsonderzoek. En of de klanten van de COVRA maar willen betalen. Dit is dus precies wat (wettelijk verplichte!) publieksparticipatie voorkomt: verkokering. Maar zelfs na COVRA's zeperd bij de kort geding-rechter, twee maanden geleden, geloven ze in de Nieuwdorpse bunker kennelijk nog steeds dat 'participatie' zich beperkt tot een rondleiding door een kernafvalloods.
En dan nog iets opmerkelijks: We worden genoemd! De COVRA gaat namelijk in het kader van het nieuwe onderzoeksprogramma een speciale website met informatie over eindberging van kernafval maken. Naast informatie van de COVRA, zal de website linken naar de activiteiten van het Rathenau erover. Maar, en nu komt het: In addition, the website will acknowledge that there is public debate about geological disposal, on which opinions can be found elsewhere (such as on the websites of LAKA and WISE), but only factual materials (based on research in the long-term research programme) can be found on COVRA’s website.
Nu alleen nog maar afwachten of Wise en Laka in het jaar 2100 nog bestaan.