Het had een glorieuze middag moeten worden voor kernenergie: de webcast The Nuclear Elephant 2. Kernenergie is, zo vindt het organiserende Sherpa en de Fries voor stichting Kernvisie, "de olifant in de kamer". En dan bedoelt Kernvisie niet dat kernenergie de ontwikkeling van duurzame energie danig in weg zit, maar dat kernenergie een groot taboe zou zijn.
Dat kernenergie (helaas) nooit taboe is geweest, is ondertussen toch wel duidelijk, maar sinds vrijdag moet ook de mensen achter Kernvisie eigenlijk toegeven dat kernenergie nergens een oplossing voor is en niet thuis hoort in de toekomstige Nederlandse energiemix. En één van stokpaardjes van kernenergie-fans, dat het IPCC toch stellen dat kernenergie noodzakelijk zou zijn, is in ieder geval door een expert-insider van het IPCC vakkundig naar het rijk der fabelen verwezen.
De webcast begon zoals tegenwoordig ongeveer elke pro-kernenergie bijeenkomst, met een preek van de Amerikaan Michael Shellenberger, de ‘meest prominente milieuactivist’. Daarna was het de beurt aan de Nederlandse inleiders van het symposium.
Heleen de Coninck (vanaf 17:08), hoogleraar socio-technische innovatie en klimaatverandering aan de TU/e en hoofdauteur van het VN Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) speciaal rapport over opwarming van 1,5°C , legt duidelijk uit wat het IPCC zegt over kernenergie: kernenergie is in sommige scenario's een optie, maar er zijn veel onzekerheden en barrières. De Coninck besluit met de vaststelling dat het niet waar is dat volgens het IPCC kernenergie noodzakelijk is om de klimaatdoelen - binnen 1.5°C opwarming blijven - te halen. Klimaatverandering voorkomen kan volgens het Nederlandse IPCC-lid zonder kernenergie. Dat dat maar duidelijk is.
Martin Scheepers, Research Manager Energy Transition Studies TNO;
Daarna (vanaf 33:35) Martin Scheepers, Research Manager Energy Transition Studies bij TNO, ongeveer dertig jaar in dienst bij ECN en auteur van het dit jaar verschenen Towards a sustainable energy system for the Netherlands in 2050. Ook Scheepers is duidelijk: kernenergie speelt in Nederland tot 2030 een kleine rol (Borssele), en daarna niet meer. Kosteneffectief past kernenergie niet in de voorliggende scenario's. Kernenergie wordt misschien wel goedkoper, maar blijft veel duurder dan de alternatieven. De verschillen in kosten worden alleen maar groter. Daarbij komt dat kerncentrales niet meer tot basislast zullen behoren in een systeem met veel zon en wind, zoals afgesproken in het klimaatakkoord. Zeker in het scenario ‘transform’, waarin duurzaamheid geïnternaliseerd wordt. In het scenario ‘adapt’ is kernenergie ook duurder, maar dat scenario is sowieso de lange termijn duurder- 'adaptation' (aanpassen) is eigenlijk het uitstellen van de noodzakelijke maatregelen tot na 2050.
Volgens Pieter Boot (vanaf 59:40), hoofd van de afdeling Klimaat, Lucht en Energie van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) speelt in Nederland kernenergie vrijwel geen rol, zeker niet voor 2030. In het nieuwe Europese impact scenario voor ná 2030 neemt de hoeveelheid elektriciteit snel toe. Een lange periode blijft inzet van kernenergie absoluut gelijk en daarna toont dat scenario een klein beetje groei. Flexibiliteit wordt ondervangen door schoon gas: biogas en groene en blauwe waterstof voor gascentrales. Verder komt er in het impact scenario vooral demand response en veel meer interconnectie-capaciteit.
Momenteel is kernenergie is volgens PBL ongeveer even duur, -nu is de evt. inzet van kernenergie vooral een maatschappelijk vraagstuk- maar het wordt ook in PBL-scenario duurder omdat de leercurve slechter is. Het Europese beleid is erop gericht de elektriciteitsproductie schoner te maken en vanaf 2025 zonder directe subsidies aan producenten. Dat zal met kernenergie niet lukken, aldus Boot.
Met een aantal vragen uit het publiek probeerde Kernvisie de vibe voor kernenergie er nog een beetje in te houden. Ook Mirjam Vossen, dagvoorzitter, probeerde de zogenaamde 'voordelen' van kernenergie er in te fietsen. Tevergeefs: Biodiversiteit bij wind en zon is geen probleem. Vossen: ‘Ja, maar, het gaat niet alleen over kosten...’ (pardon, 60 jaar hebben jullie volgehouden dat kernenergie verreweg het goedkoopste is…). Vossen: "Maar is er wel genoeg ruimte?" Meer dan genoeg ruimte: De Noordzee heeft drie functies: wind, natuur en visserij. Op zee past het zeker, meer dan vijf keer dan nu gepland gaat het misschien ten koste van industriële visserij, maar dat is sowieso onhoudbaar. Natuur en wind is eenvoudig te combineren. En op land: in de Regionale Energie Strategieën zie je dat het gevraagde aanbod van wind en (voornamelijk) zon gehaald lijkt te gaan worden.
Na de pauze mocht de nucleaire industrie nog even onder elkaar confereren. Een enkele vraag aan de experts van voor de pauze kreeg niet de gehoopte respons. Het programmaonderdeel met Ad Louter, directeur van Urenco, en Mario van der Borst (oud directeur van Borssele, en mede-auteur van het gewraakte ENCO rapport) was dan ook een beetje mosterd na de maaltijd. Het was dan ook niet verwonderlijk dat vrijdag tijdens de webcast het op sociale media anders altijd zo luidruchtige kernenergie-volkje vooral oorverdovend stil was.