Nederland overweegt geld dat ze vraagt voor het herstel van de economie na corona en voor een groene en digitale transitie te besteden aan de bouw van de overbodige nieuwe Pallasreactor. Directe Europese financiering van Pallas, waar de hoop op gevestigd was nadat private financiering onmogelijk bleek, lijkt ook onrealistisch. Nederland maakt kans op bijna € 6 miljard uit dit fonds en heeft € 1 miljard op het lijstje gezet voor de Pallasreactor. De kernreactor voldoet wel niet aan de fondscriteria, maar daar denkt men wat op gevonden te hebben.

De Pallasreactor is een van de mogelijke ‘additionele investeringen’ die gefinancierd moeten worden uit de Europese gelden voor herstel van de economie na het coronavirus en naar een groene en digitale transitie. Dit blijkt uit de bijlages bij een brief die demissionair minister Hoekstra (Financiën) naar de Kamer stuurde om de Kamer te informeren over “het vervolgproces en de getroffen voorbereidingen van het Recovery and Resilience Plan (RRP) voor de Europese Recovery and Resilience Facility (RRF).” Het doel van het RRF is de "economische en sociale gevolgen van de pandemie van het coronavirus te verzachten en de Europese economieën en samenlevingen duurzamer, veerkrachtiger en beter voorbereid te maken op de uitdagingen en kansen van de groene en digitale transitie.” Het RRP is de Nederlandse Plan om die gelden te besteden.

Nederland maakt naar verwachting aanspraak op ongeveer € 5,96 miljard aan subsidies uit de RRF. In totaal zijn er in deze inventarisatie van nieuwe, additionele maatregelen 46 voorstellen ter waarde van € 13,5 miljard geïdentificeerd die volgens Hoekstra voldoen aan de RRF-criteria. Die voorstellen worden beschreven in de 300 pagina’s tellende Annex 2. De Pallasreactor staat voor 1 miljard op de lijst, dus bijna 20 % van het totaal besteedbare bedrag.

Geen directe financiering uit Europa voor Pallas
De projectomschrijving van Pallas (blz 273-276) lijkt al heel lang geleden geschreven. Zo wordt er nog gesproken over de “mogelijke komst” van SHINE, terwijl dat al ruim een half jaar definitief is. Over het aantrekken van Europees geld voor de bouw van de reactor, na het falen van private financiering, de wens van de regering, wordt ook gesproken: “De Europese Commissie heeft aangegeven niet over een geschikt financieringsprogramma te beschikken voor de financiering van de reactor. Ook de Europese Investeringsbank (EIB) is terughoudend vanwege de risico’s in de bouwfase. Dit maakt dat het RRF op het moment het meest geschikte financieringsinstrument lijkt voor de financiering van Pallas. Bovendien kan het (groten)deels door het RRF laten financieren van de bouwkosten (€ 1 mrd) een belangrijke risicobuffer bieden en als ‘hefboom’ functioneren richting andere financiers, bijvoorbeeld de EIB.”

Pallas voldoet niet aan Nederlandse criteria
Maar wat meteen opvalt in de beschrijving voor Pallas is de erg optimistische tijdsplanning: “De constructie van de reactor is gereed in 2025”, staat er letterlijk. Dat is een erg oude planning die al heel lang als onhaalbaar wordt gezien. In januari van dit jaar werd in de gemeenteraad van Schagen meegedeeld dat Pallas niet eerder klaar zou zijn dan 2028 (áls er geld zou komen). Minister Van Ark laat op 11 maart in een brief aan de Kamer weten: “De bouwfase staat gepland voor de jaren 2023 tot 2028”. Dát is de meest actuele tijdsplanning.

Waarom dan dat optimistische tijdschema in de projectbeschrijving?
Dat wordt duidelijk als je de voorwaarden bekijkt waar de projecten aan moeten voldoen (en dan hebben we het nu niet over ‘stappen naar een groene transitie’): “Investeringen onder een Nederlands RRP moeten afgerond zijn voor augustus 2026. Beleidsopties die teveel risico met zich meebrengen met het oog op dit tijdspad zijn niet opgenomen in deze inventarisatie.”

Daar voldoet Pallas duidelijk niet aan, maar met deze wonderbaarlijke nieuwe planning opeens wel. Maar daar gaat niemand intrappen toch?

Nog tijd
Demissionair minister Hoekstra schrijft: “Met inachtneming van de tijd die de Europese Commissie en de Raad nodig hebben voor de beoordeling en goedkeuring van een plan, dient Nederland uiterlijk rond de zomer van 2022 een plan in te dienen om geen geld mis te lopen. Er is dus nog voldoende tijd voor het opstellen en indienen van een plan.“

Dus ook nog tijd voor het laten vallen van domme bestedingsvoorstellen van geld dat daar ook helemaal niet voor bedoeld is.