Op verzoek van het kabinet heeft het Expertteam energiesysteem 2050 een advies opgesteld over hoe Nederland het best klimaatneutraal kan worden en dan vooral hoe het nieuwe energiesysteem er in 2050 en het pad daarnaar toe eruit gaat zien. Het advies: zorg in elk geval dat al in 2035 het elektriciteitsnet CO2-neutraal is. Vijf tot tien jaar later volgt de hele energiemarkt. Voor kernenergie ziet het expertteam "geen of een beperkte rol". Minister Jetten laat in een eerste reactie weten toch door te willen gaan met de plannen voor twee nieuwe kerncentrales.

Minister Jetten (Klimaat en Energie) heeft vorig jaar een Expertteam Energiesysteem 2050 ingesteld met als opdracht te schetsen hoe het klimaatneutrale energiesysteem van Nederland er in 2050 uit moet zien. Het expertteam, samengesteld uit energie-experts, economen, bedrijfskundigen, gedrags- en maatschappijwetenschappers, komt nu met haar advies: Energie door perspectief: rechtvaardig, robuust en duurzaam naar 2050.
In het 2050-scenario stellen de experts dat de overheid niet langer keuzes voor zich uit kan schuiven: alle burgers moeten mee kunnen doen en het tempo flink worden opgevoerd. De beloning is een schoner en stiller Nederland met minder auto's, groene steden en een gevarieerder buitengebied, citeert de NOS: "Nederland wordt een prettige samenleving waarin we meer met het openbaar vervoer reizen en minder met de auto. Waar we wonen in compacte groene steden en dorpen met voorzieningen op loopafstand." Dus, zeg maar, het tegengestelde aan het huidige kabinetsbeleid waarbij gekort wordt op OV en de auto voorrang krijgt.

In het elektriciteitsscenario is er nog maar een heel klein deel regelbaar vermogen nodig, omdat er veel door wind opgewekte energie omgezet wordt in waterstof, er minder energie wordt gebruikt en opslagmogelijkheden beter zijn. Een van de aanbevelingen is het erkennen de noodzaak van een omslag van een vraag- naar een aanbodgestuurd elektriciteitssysteem en ontwikkel daarop gericht beleid. Stimuleer de flexibele elektriciteitsvraag. Ergo: in het toekomstige energiesysteem is er geen basislast meer. Met name kernenergie wordt gepropagandeerd als basislast: “24/7x365 per jaar”. Onnodig. In een interview met dagblad Trouw zegt voorzitter Ter Haar: “Ongeveer zes dagen per jaar is er te weinig wind en zon om aan alle vraag te voldoen. De ondersteuning van het stroomnet kan in 2035 bijvoorbeeld van biomassacentrales komen waarbij je de CO2 opvangt en opslaat. Per saldo hebben die centrales dan een negatieve uitstoot.” Bij een overvloedig aanbod van wind- en zonne-energie zullen kerncentrales niet zonder meer volcontinu kunnen draaien, waardoor ze duur zullen zijn.

Van het Expertteam moet de overheid (opnieuw) beoordelen of “financiële deelname in kerncentrales een goede besteding van overheidsgeld is.” Ook met twee nieuwe kerncentrales zal “kernenergie een relatief klein onderdeel van het schone elektriciteitssysteem vormen.” Die ook nog eens “relatief laat” (het Expertteam gelooft niet erg in 2035 en voorziet eerder 2040 als moment waarop de kerncentrales in bedrijf komen) in het elektriciteitssysteem moeten worden ingepast en dan ook nog “op een mogelijk onhandige locatie”. Ter Haar: "Bij de kust wordt al veel elektriciteit opgewekt met wind op zee. Met kerncentrales erbij wordt het elektriciteitsnet veel te zwaar belast.”
Het klopt, volgens het Expertteam, dat de robuustheid van het systeem met meer aanbodopties (zoals kernenergie), groter wordt. Er zou ook minder infrastructuur voor flexibiliteit nodig zijn, denkt het Expertteam. Maar ook dan zouden ze niet in Borssele gebouwd moeten worden, lijkt dan de conclusie, want dat is een ‘onhandige locatie’.

Minister Jetten heeft in een eerste reactie al laten weten vast te houden aan het plan van de coalitie voor twee nieuwe kerncentrales. "Het definitieve besluit over de kerncentrales wordt over ongeveer anderhalf jaar genomen. Daarin wordt dit advies ook meegenomen.”