Afgelopen vrijdag, 22 november, publiceerde minister van Klimaat en Groene Groei Sophie Hermans de ‘Stand van zaken van de nieuw te bouwen kerncentrales’. Soms lijkt de brief een beetje peptalk voor het Kabinet zelf: er staat maar liefst acht maal dat “kernenergie een stabiele, continue energievoorziening kan verzorgen”. Geloven ze er zelf wel in?
Het Kabinet houdt de Kamer regelmatig – “drie keer per jaar” – op de hoogte van de ontwikkelingen. In de vorige editie gaf toenmailf minister Jetten toe dat de (toen nog) twee kerncentrales al vertraagd waren. De volgende 'stand van zaken' komt richting het tweede kwartaal 2025.
In deze editie veel aandacht voor financieringsmodellen voor de mogelijke bouw, maar het is niet meer dan een inventarisatie: “Besluitvorming over de wijze van deelname, zowel in de financierings- als eigendomsstructuur, vindt in 2025 plaats.” En “de daadwerkelijke begrotingsbesluitvorming zal op een later moment plaatsvinden.” Het duurt allemaal wat langer.
Ook gedeeltelijke private financiering onwaarschijnlijk
In opdracht van de staat heeft BNP Paribas een studie uitgevoerd “van de mogelijkheden en bijbehorende randvoorwaarden van private financiering, (…) om bij te dragen in de totale kosten. Voor deze studie zijn verschillende gesprekken met financiële instellingen gevoerd, zoals pensioenfondsen, verzekeraars en banken.” Dan schrijft de minister dat de resultaten “laten zien dat private financiers financiering van de bouw van de kerncentrales overwegen, maar ook dat private financiering zowel voordelen als nadelen met zich mee brengt.” Een vage tekst, waarmee je alle kanten op kunt. Maar een alinea verder is de minister duidelijker: “Uit het rapport van BNP Paribas blijkt dat het onwaarschijnlijk is dat een substantieel deel van de investering voor de bouw van vier centrales gedekt kan worden door financiering van marktpartijen gedurende de bouwfase.” Dat vermoedden we natuurlijk al, maar betekent dat het bedrag dat voor de bouw van de kerncentrales is uitgetrokken, € 14,5 miljard, misschien net voldoende is voor eentje, maar zeker niet voor vier. Dat gaat echt niet lukken. De minister geeft dat later in de brief ook toe: “de huidige inschatting [is] dat voor de realisatie van vier kerncentrales een grotere financiële rol van de overheid nodig zal zijn, dan de beschikbare gereserveerde middelen in het Klimaatfonds hiervoor.” Dikke kans dat het toch al onder druk staande budget voor echt klimaatbeleid verder wordt leeggegeten door kerncentrales.
Te weinig ruimte in Borssele
Ander probleem is ruimte. Sinds een paar maanden staat ook Terneuzen opeens hoog op de lijst voor mogelijke kandidaten. Sinds 1985 zijn er nog drie zogeheten waarborglocaties voor nieuwe kerncentrales, hetgeen wil zeggen dat daar geen activiteiten plaats mogen vinden die de mogelijke komst van een kerncentrale in de toekomst onmogelijk maakt. Die drie zijn Borssele, Maasvlakte en Eemshaven. Eemshaven leek afgevallen te zijn door een breed gesteunde motie, maar is officieel nooit als waarborglocatie geschrapt, en wordt nu weer opgevoerd als te onderzoeken locatie. De gemeente Het Hogeland en de Provincie Groningen reageren furieus. De reden om terug te grijpen op Eemshaven (en Terneuzen) is natuurlijk dat er Borssele te weinig ruimte is: “ruimtelijke uitdagingen” noemt de minister dat. Ook dat wisten we natuurlijk al.
Voldongen feiten-politiek
Er staat ook nog een zin later in de 13-kantjes lange brief die alarmbellen zou moeten laten afgaan; doel lijkt om de bouw van kerncentrale 3 en 4 contractueel dicht te timmeren, zodat het veel geld gaat kosten bij een andere afweging over nut en noodzaak. Zo schrijft de minister: “Voor centrale 1 en 2 kunnen bijvoorbeeld bindende voorstellen worden gevraagd, met deels-bindende opties voor de bouw van meer reactoren.” Voldongen feiten politiek: we zijn gewaarschuwd!