Er zijn van die artikelen die je even versteld doen staan; en we hadden ons voorgenomen er eigenlijk geen aandacht aan besteden, maar nu het (ook in België) door andere media wordt overgenomen, dan toch maar.
Het gaat om dit artikel Kernenergie heeft al 1,84 miljoen doden voorkomen op scientias.nl van 4 april. Het artikel is gebaseerd op een Amerikaans onderzoek: Prevented Mortality and Greenhouse Gas Emissions from Historical and Projected Nuclear Power. Helaas is dat onderzoek alleen te koop voor een bedrag dat buiten ons budget ligt, en is het voor ons onmogelijk om te kijken of het artikel een redelijke weergave van het onderzoek is. Laten we er van uit gaan.
Het artikel stelt dat door de inzet van kernenergie 1,84 miljoen mensen niet zijn gestorven die anders door de gevolgen van (vooral) kolen wel waren gestorven.
Er zijn twee grote problemen met deze redenering:

* 1- het gaat ervan uit dat kernenergie geen of vrijwel geen slachtoffers maakt.
Het gaat ervan uit dat kernenergie geen of vrijwel geen slachtoffers maakt. We gaan hier volstaan met een link naar een artikel van de vorig jaar op 83-jarige leeftijd overleden Rosalie Bertell, een internationaal befaamd expert op het gebied van radioactieve straling (kijk hier voor een uitgebreid overzicht van haar werk. In een artikel in de Ecologist van november 1999 berekent ze aan de hand van officiële cijfers de slachtoffers uit het nucleaire tijdperk (70 jaar) en komt uit op ongeveer 1,3 miljard. Zelf was ze niet heel erg te spreken over hoe het artikel door de Ecologist veranderd was en stuurde een (niet gepubliceerde) mail met opmerkingen, nadere uitleg en verbeteringen. Die mail staat in dezelfde pdf onderaan het artikel. Als je denkt dat dit helemaal de andere kant van het spectrum is… dat is niet zo. Er zijn berekeningen/schattingen die nog veel hoger uitkomen.

2- Kernenergie wordt vergeleken met kolen (en gas, maar vooral kolen). De verborgen boodschap is natuurlijk dat de mensen die kernenergie hebben tegengehouden er voor gezorgd hebben dat we meer kolen inzetten en dus verantwoordelijk zijn voor die extra doden. We hebben dat argument vaker (en ook minder verborgen) gehoord.

Als je perse zo een vergelijking wilt doen, waarom vergelijk je kernenergie dan niet met wat anders –negawatts bijvoorbeeld, dus de hoeveelheid energie die je niet hebt geproduceerd door besparing en efficiëntie…. Of met zon of wind. Veel eerlijker want juist wij, als antikernenergie –of energiebeweging, hebben al vanaf de hele vroege jaren zeventig gepleit voor alternatieve productiemethoden en vooral ook besparingen en energie-efficiëntie. En nooit voor kolen bijvoorbeeld: we kennen allemaal het beroemde affiche uit de jaren 70: geen kernenergie of kolen, neem een molen. Dit in tegenstelling tot het 'establishment', de 'powers that be', de gevestigde belangen, de industrie, of hoe je dat ook noemt die altijd hebben gepleit voor zoveel mogelijk gebruik (dus productie) en nog steeds op kolen inzetten.

In 1972 werd door de regering nog verwacht dat in het jaar 2000 de capaciteit van elektriciteitsproductie 70.000 MW zou zijn (in Nederland). Daarvan zou de helft opgewekt worden door 35 grote kerncentrales en de rest door kolen en olie. Het grote succes van de antikernenergie beweging (AKB) is niet alleen dat die 35 grote kerncentrales niet zijn doorgegaan, maar zeker ook dat die geplande capaciteit 70.000 MW terug gebracht is tot ongeveer 19.000 MW in 2000 (inclusief WKK). En dit geldt natuurlijk niet alleen voor Nederland maar voor alle "eerste-wereld" landen.

Als voorbeeld van dat pleiten door de AKB voor op een andere manier omgaan met energie een tekst Aktie Strohalm uit 1974. Het is een reactie op de Verstandig met Energie campagne van de overheid (in de eerste oliecrisis). Je kent het beeld vast wel, een wereldbol als kaars die opbrandt. Strohalm maakte een affiche (Verstandig met energie. Welke energie?) en op de achterkant een uitgebreide tekst. Als je die tekst leest merk je dat, hoewel de energie- en milieu-beweging zich in de rondte heeft gewerkt, heel veel van de verspilling en in-efficientie die in de jaren 70 bestond, alleen maar lijkt toegenomen. We leven in een consumptiemaatschappij waarin energie altijd als onbeperkt beschikbaar en vrijwel gratis werd en wordt gezien; zie onze liefde voor de zoektocht naar energieopwekkers die beloven overvloedig en goedkoop te zijn, dat was zo met kernsplijting, dat is ook zo met bijv. kernfusie. De eigenlijke belofte is natuurlijk dat we door kunnen gaan met bussiness-as-usual.

Dit is niet de eerste tekst die we in ons archief vinden over het belang van energie-efficiency en besparing aangevuld met hernieuwbare energie om het energieprobleem en vooral ook het milieuprobleem aan te pakken.

Hier nog een voorbeeld uit de krant die door milieugroepen elke dag werd uitgegeven bij de allereerste VN milieuconferentie in Stockholm in 1972… (in het engels). Het artikel van 14 juni getiteld Drunk with power, is harde kritiek op de ongebreidelde geplande groei van het energiegebruik en stelt: do more with less power

Wat duidelijk is, is dat het energieprobleem ook (en ws vooral) een politiek probleem is. Een besef dat volop leefde in de (antikern-)energiebeweging in de jaren 70/80, maar al lange tijd enigszins uit het zicht is verdwenen. O.a. door te veel de nadruk te leggen op productie (misschien hebben zon en wind dezelfde verborgen verleider: onbeperkte hoeveelheid) en te weinig op verbruik.
Maar als dan zelfs de NRC vliegreisjes gaat weggegeven voor een nieuw abonnement, is het duidelijk dat er nog een lange weg te gaan is….