Pal voor het AO Nucleaire Veiligheid, afgelopen woensdag, beantwoordde minister Van Veldhoven de Kamervragen van het CDA over de heropgestarte export van verarmd uranium, via Amsterdam, naar Rusland. In haar antwoord bevestigt de minister dat Urenco een transportvergunning heeft voor afvoer van verarmd uranium vanuit Almelo naar ‘een Russisch bedrijf’. 'Maar Urenco Nederland heeft van deze vergunning nog geen gebruik gemaakt'. Op de vraag hoe het Kabinet zeker weet dat Urenco's uranium niet wordt gedumpt in Rusland, komt de Minister niet verder dan dat dat de verantwoordelijkheid is van de minister van Buitenlandse Zaken. Als mede-eigenaar van Urenco is Nederland echter (mede)verantwoordelijk voor de export van verarmd uranium naar Rusland; los van of dat nu wel of niet direct vanuit de Urenco verrijkingsfabriek in Almelo gebeurt. Het volgende uraniumtransport wordt verwacht op 9 december.

Woensdag hield de Tweede Kamer het Algemeen Overleg Nucleaire Veiligheid. Een dag voor de commissievergadering beantwoordde Van Veldhoven, de Minister van Milieu en Wonen, ook namens ministers Wiebes en Blok, de vragen van het CDA over de herstart van Urenco's export van verarmd uranium naar Rusland. Deze vraag was vorige week donderdag ook al aan de orde gekomen tijdens het overleg Staatsdeelnemingen met minister Hoekstra van Financiën.

Kwartetten met uranium
Minister Van Veldhoven beperkt zich bij haar beantwoording tot de rol van Urenco Nederland. Ze gaat daarmee voorbij aan het feit dat Nederland, als aandeelhouder van het hele Urenco-concern en als lid van de Gemengde Commissie, (mede)verantwoordelijk is voor uraniumexport vanuit de Britse en Duitse vestigingen naar Rusland. Verder heeft de ANVS, namens de minister, ook vergunningen afgegeven voor veelvuldige uraniumtransporten tussen Urenco Nederland en Duitsland (foto), zodat het überhaupt weinig zegt vanuit welke vestiging van Urenco precies uranium in Rusland dumpt.

Nederlandse vrachtwagens met verarmd uranium containers rijden 28 oktober het terrein van Urenco Gronau in Duitsland op.

Gezien de enorme hoeveelheid opgeslagen verarmd uranium in Rusland, is het niet waarschijnlijk dat al het nu door Urenco afgevoerde uranium in Rusland ook echt wordt gebruikt. Het Kabinet gaat hier, volgens de minister, alleen wel van uit. In de commissievergadering van woensdag blijft de minister daar verder vaag over en komt ze niet verder dan dat niet de ANVS, maar het Euratom, het IAEA, de Duitsers en de Minister van Buitenlandse Zaken, die een exportvergunning afgeeft, daarop moeten toezien. Vorige week vroeg het Kamerlid Sneller, partijgenoot van Van Veldhoven, nog aan de Minister van Financiën waarom verarmd uranium vanuit Gronau eigenlijk niet naar de Covra gaat. Hoekstra wilde dit eerst bij Van Veldhoven parkeren, maar komt hier toch nog op terug.

Over het feit dat de trein met verarmd uranium door Nederland afweek van de door de ANVS vergunde route  - de grensovergang (Venlo) was een andere dan Oldenzaal of Zevenaar in de vergunning  - zegt Van Veldhoven dat de ANVS de veiligheid toch waarborgt.

Wat doet Rusland met al dat verarmd uranium?
Het Russische staatskernenergiebedrijf Rosatom heeft twee weken geleden aan de Noors-Russische milieuorganisatie Bellona gemeld wat Rosatom met haar enorme voorraad verarmd uranium van plan is. Wereldwijd is er zo 'n twee miljoen ton verarmd uranium in de vorm van uraniumhexafluoride (UF₆). UF₆ is chemische vorm waarin het als gas kan worden verrijkt. Van die twee miljoen ton bevindt zich 820.000 ton in Rusland. Tussen 1996 en 2009 heeft Urenco volgens Bellona ongeveer 100.000 ton verarmd uranium naar Rusland afgevoerd. Rosatom heeft nu aangegeven dat het in 2024 zal beginnen om het gevaarlijk reactieve UF₆ om te zetten in het chemisch stabiele Uraniumoxide-poeder, U₃O₈. Rosatom zegt dat het de bedoeling is om in 56 jaar, dus tot 2080, UF₆ om te zetten naar U₃O₈. Uraniumoxide-poeder is ook de vorm waarin Urenco uranium bij de COVRA in Vlissingen als kernafval achterlaat. Als poeder is het niet langer geschikt voor energieopwekking ('hergebruik' in de zin van vergunningen). Voor dit 'eindproduct' ziet Rosatom nog wel verschillende toepassingen, waaronder militair(!). De rest moet naar een eindberging. Die er ook in Rusland niet is.

Heeft Urenco Nederland een contract met Rosatom?
In de antwoorden op de CDA-vragen vermeldt Van Veldhoven: Urenco Nederland “heeft een vervoersvergunning voor het transport van verarmd UF₆ naar [...] de Russische Federatie”. Op de vraag van Suzanne Kröger van GroenLinks, of Urenco Nederland ook een verarmd uraniumcontract met Rusland heeft, wil de minister niet zomaar ingaan; dat is mogelijk proliferatie-gevoelig. Haar collega's in Duitsland zijn wat minder voorzichtig:

Wie viele Transporte nach Russland sind auf welchen vertraglichen Grundlagen in den nächsten Jahren geplant?
Laut Aussage der Urenco Deutschland GmbH gegenüber der atomrechtlichen Aufsichtsbehörde (MWIDE) hat die Urenco Enrichment Company Ltd. (UEC) mit ihren europäischen Tochterfirmen Urenco UK (UUK), Urenco NL (UNL) und Urenco Deutschland GmbH (UD) einen Anreicherungsvertrag mit TRADEWILL LIMITED in London, UK, (Vertriebstochter von TENEX für den europäischen Markt) geschlossen. Der Vertrag sehe vor, dass in den Jahren 2019 und 2020 von den drei europäischen Standorten der Urenco rund 6.000 tU (+/-0,5%) in Form von UF₆ zur Wiederanreicherung beigestellt wird. Die Aufteilung der Liefermengen von den drei Standorten solle dabei entsprechend logistischer Gesichtspunkte erfolgen.

Van Veldhoven komt er later nog op terug. Dat zal dan zijn tijdens het Verslag Algemeen Overleg, wat Kröger heeft aangevraagd.

Volgende uraniumtransport naar Rusland
Op of omstreeks maandag 9 december zal het volgende transport met verarmd uranium vanuit Gronau naar Rusland plaatsvinden.