Dit zijn de belangrijkste conclusies uit een nieuw rapport van Stichting Laka: ’Pallasreactor- Tussen krimpende vraag en groeiende capaciteit’. Laka beschrijft hierin de verschuivingen in de medische wereld. Medische isotopen worden voor 90 % gebruikt voor diagnostiek en in ongeveer 10 % van de gevallen voor behandelingen.
Aan het eind van het vorig decennium was er door gelijktijdige uitval van de twee grootste productiereactoren, waaronder de HFR in Petten, een crisis in de aanvoer van reactorisotopen. Niets leek toen de komst van een nieuwe kernreactor in Petten in de weg te staan. Marktonderzoek wees uit dat de wereldwijde vraag naar reactorisotopen fors zou blijven stijgen. Een prognose met de belofte dat Pallas een economisch succesverhaal zou worden.
Henk van der Keur, onderzoeker bij Laka: “Die verwachting, dat de vraag naar reactorisotopen na de ernstige crisis in 2009 en 2010 weer zou aantrekken, bleek een wensgedachte. Veel behandelend artsen kozen blijvend voor isotopen die gemaakt zijn met deeltjesversnellers. Zulke versnellerisotopen kunnen concurrerender en met een grotere leveringszekerheid worden geleverd dan reactorisotopen, terwijl ze voor dezelfde behandelingen worden gebruikt.”
Hier bovenop komen de voortgaande innovaties bij de ontwikkeling van de zeer succesvolle PET-scantechniek. Anders dan de beeldvormende techniek met reactorisotopen (SPECT), maakt PET-gebruik van versnellerisotopen. Na de oncologie staat PET nu op het punt de cardiologie, de andere belangrijke discipline binnen de zorg, te veroveren.
Van der Keur: “Die verschuiving van scantechniek heeft grote consequenties waardoor het niet aannemelijk is dat Pallas in een krimpende markt en een aanstaande wereldwijde overcapaciteit aan productiereactoren een winstgevend project gaat worden. Pallas is beslist niet nodig.” Ook voor de reactorisotopen die in therapieën worden toegepast en waarvan nu gezegd wordt dat Pallas zich daarmee kan onderscheiden, is een nieuwe reactor in Petten niet nodig. Veel van die isotopen kunnen al met versnellers gemaakt worden en totdat ze dat allemaal kunnen zijn wereldwijd één of twee productiereactoren voldoende.
Door de geleidelijke verhoging van de prijzen van reactorisotopen – een maatregel om de productie rendabel te maken - kunnen versnellerisotopen steeds beter gaan concurreren met reactorisotopen. De hele infrastructuur van isotopenproductie is bezig te verschuiven van centrale productie met een handjevol reactoren naar decentrale productie met een fijnmazig netwerk aan versnellers.
Behalve dat daarmee de leveringszekerheid toeneemt, heeft het nog meer belangrijke voordelen: versnellers zijn goedkoper en milieuvriendelijker, er ontstaat veel minder radioactief afval en geen risico op kernongevallen en op proliferatie. Verder is de innovatieve kracht en de industriële spin-off van versnellers veel groter dan van reactoren.
Het is volgens Laka uiterst onverstandig te blijven gokken op een nieuwe reactor in Petten.
Lees meer over de productie van medische isotopen.