Vanwege de eerste levensduurverlenging van kerncentrale Borssele moest  exploitant EPZ de veroudering van de kernreactor in kaart brengen. Daarvoor werd in 2013 een nieuw onderzoek naar de verbrossing van het reactorvat verplicht en moest vermoeiing van veiligheidsrelevante onderdelen worden gemonitord. Laka heeft in januari bij de ANVS een Woo-verzoek ingediend naar deze onderzoeken, waarvan in juli heel veel informatie was zwartgelakt. Deze week heeft de ANVS alsnog, na een bezwaar van Laka, meer informatie vrijgegeven. Daaruit blijkt nu onder meer dat de reactor-PUMA ('Pumpenausfall') in augustus 2018 onvoorziene belastingen van veiligheidsrelevante structuren en componenten veroorzaakte. Uit het in 2018 afgeronde onderzoek naar de verbrossing van het reactorvat bleek verder dat verbrossing van het austenitisch staal van het kernreactorvat door intense neutronenenstraling gestaag doorgaat, maar, als er verder niks geks gebeurt, het reactorvat tot 2034 wel aan de norm voor verbrossing zal voldoen.

Als u het werk van Laka waardeert, kunt u donateur worden.
Alleen met uw steun kunnen wij ons werk blijven doen.

Op dit moment wordt er gesproken over een tweede levensduurverlenging van kerncentrale Borssele - tot na 2033- en de technische onderzoeken die daaraan voorafgaand moeten worden verricht. Dan is het goed om te kijken naar de (technische) onderzoeken die bij de vorige levensduurverlenging moesten worden gedaan, en wat daar uit is gekomen. Daarvoor heeft Laka hier begin dit jaar onderzoeksresultaten geWoo't bij toezichthouder ANVS.

In eerste instantie gaf de ANVS maar heel weinig vrij. Exploitant EPZ had veel bezwaren, zodat naast een algemeen nieuwsbericht in de trend van 'gaat u maar rustig slapen', de ANVS zo goed als alles zwart lakte. Laka was het hier mee oneens en maakte bezwaar. De degelijkheid van dit soort onderzoeken is een belangrijke voorwaarde voor de veiligheid van omwonenden en daarom kan dit niet geheim blijven. Laka's bezwaar is twee weken geleden gegrond verklaard en omdat de kerncentrale exploitant niet in beroep ging, zijn van 12, van de 31 documenten, meer leesbare versies vrijgegeven.

Vergelijking van de vrijgegeven samenvatting van het jaarrapport vermoeiing 2021 voor (links) en na (rechts) bezwaar.

Twee belangrijke verouderingsprocessen zijn vermoeiing en verbrossing, en onderzoeken naar deze fenomenen werden verplicht in de vergunning van kerncentrale Borssele (kader). Verbrossing houdt in dat het stalen kernreactorvat door neutronenstraling vanuit de reactorkern minder taai wordt ( "soepel" volgens de ANVS 🤨), waardoor het risico van een brosse breuk toeneemt. Vooral onder ongeval omstandigheden moet het reactorvat hier tegen bestand zijn. Dan kan er namelijk onder hoge druk koud water in de hete kernreactor worden geïnjecteerd. Een verbrost reactorvat kan onder invloed van zo'n plotselinge grote temperatuurwisseling breken, waardoor koelwater wegstroomt en de kern niet meer kan worden gekoeld.  Vermoeiing is een fenomeen waar door langdurige blootstelling aan wisselende krachten, temperaturen, druk, staal microscopische structuurwijzigingen ondergaat waardoor het minder sterk wordt. Vermoeiing is niet een issue voor her reactorvat zelf maar wel voor onderdelen, zoals leidingen. Daarom worden druk- en temperatuurwisselingen gemonitord, en zijn er bijvoorbeeld leidingen waar het temperatuurverloop van het koelwater binnen in de leiding wordt gemonitord. Hoe vaker en grote het verloop, hoe groter het risico dat het onderdeel het begeeft. De onderdelen die hierop worden gemonitord zijn allemaal cruciaal  voor de veiligheid van de kernreactor.

In augustus 2018 viel, door achterstallig onderhoud, allebei de hoofdkoelpompen van de kernreactor uit. Uit de nu leesbaar geworden documenten blijkt dat bepaalde onderdelen tijdens deze storing z  zijn belast waardoor deze eerder zullen moeten worden vervangen. Het incident in 2018 werd in 2019, dus voordat de definitieve vermoeiingsanalyses waren gemaakt, door de ANVS al ingeschaald op INES-1.

Met betrekking tot de verbrossing van het kernreactorvat was de vraag van de ANVS aan EPZ waarom de HAZ, de "Heat Affected Zone", het gebied direct naast de lasnaden, niet was meegenomen in het verbrossingsonderzoek. Na wat heen en weer gemail bleek dat het geen onderdeel van het verbrossingsonderzoeks-protocol was als kon worden aangetoond dat het oorpsonkelijke HAZ-materiaal al taaier was dan de rest van het reactorvat. Framatome, het bedrijf wat dit onderzoek voor EPZ uitvoerde, kon vijftig jaar oude documenten uit de jaren '70 aantonen dat dit het geval was en daarmee had de ANVS geen verdere vragen meer over verbrossing van het reactorvat tot 2034.

Blijft het apart dat de reflex van de ANVS en van EPZ is om zo min mogelijk informatie te publiceren. Het verbrossingsonderzoek was in 2019 al afgerond. Waarom moest dat dan vijf jaar geheim blijven?

Meer achtergronden over verbrossing en vermoeiing vind je in hoofdstuk 7 van vergunningsaanvraag uit 2012 voor levensduurverlenging van kerncentrale Borssele.