(door Herman Damveld) De Belgische kerncentrale Tihange-2 is omstreden omdat er scheurtjes in het reactorvat zijn vastgesteld. Deze centrale kwam op 1 februari 1983 in bedrijf en is nu 34 jaar oud. Op 25 juni is er een mensenketting die pleit voor onmiddellijke sluiting van deze centrale.(*) Daarbij is de onveiligheid een belangrijk argument. Maar wat is (on)veiligheid? Al vele jaren studeer ik op kernenergie en in die tijd zag ik verschillende definities van veiligheid voorbijkomen. Dat speelt ook hier. In de visie van de Belgische overheid is het bedrijf van de kerncentrales Tihange veilig. Maar wat is veilig? Daarover een paar opmerkingen.

Kernenergie een onverzekerbaar risico
Wie de kleine lettertjes van de schadeverzekering bestudeert komt ook een paragraaf tegen over schade die niet gedekt wordt. Behalve oorlog wordt ook schade “veroorzaakt door of samenhangend met atoomkernreacties” niet gedekt. Verzekeringsmaatschappijen weigeren de schade te dekken die mensen kunnen oplopen door een ongeluk met een kerncentrale. Blijkbaar vinden ze kernenergie een te groot risico en te onveilig. De bevolking moet zelf opdraaien voor de gevolgen van ongelukken.

De exploitanten van kerninstallaties hoeven zich maar beperkt te verzekeren tegen de schade die anderen ervan ondervinden. Dat is geregeld in de Verdragen van Parijs (1960) en Brussel (1963). Deze verdragen liggen ten grondslag aan de Nederlandse Wet Aansprakelijkheid Kernongevallen (WAKO). Waarom is de aansprakelijkheid beperkt? In het gemeenschappe­lijke commentaar bij het Verdrag van Parijs lezen we: “In de eerste plaats omdat volgens het geldende recht de exploitanten van kerninstallaties onbeperkt aansprakelijk zouden zijn, terwijl het duidelijk is dat onbeperkte financiële dekking onmogelijk kan worden verkregen.” De WAKO beschermt op deze manier de kernindustrie. De veiligheid van de bevolking is daaraan ondergeschikt.

Jodiumpillen uitdelen betekent risico aanvaarden
Minister Edith Schippers van Volksgezondheid schreef op 21 april 2017 dat in september 2017 een huis-aan-huis distributie van jodiumpillen zal plaatsvinden. In een zone tot op 100 kilometer rondom een kerncentrale moeten kinderen tot 18 jaar en zwangeren tijdens een eventueel nucleair incident over jodiumtabletten kunnen beschikken. Bij een kernongeval komt onder meer radioactief jodium vrij. Dit type jodium kan zich ophopen in de schildklier. Dat verhoogt de kans op het krijgen van schildklierkanker. Jodiumtabletten bieden hiertegen bescherming. De tabletten bieden geen bescherming tegen andere radioactieve stoffen die bij een kernongeval vrijkomen, zoals cesium en strontium. Door deze twee radioactieve stoffen is de omgeving van Tsjernobyl en Fukushima voor tientallen jaren onbewoonbaar.

Als de regering zeker zou weten dat er nooit een groot ongeluk met een kerncentrale zou kunnen gebeuren, zou het uitdelen van jodiumpillen niet nodig zijn. Het verstrekken van jodiumpillen betekent het aanvaarden van de kans op een groot ongeluk en van de gevolgen daarvan. Jodiumpillen moeten de gevolgen verzachten. Dit komt neer op het aanvaarden van  risico evenals de door de regering gebruikte definitie van veiligheid. Bij gebruik van een andere definitie kan de conclusie echter luiden dat dit een bewijs is van onveilige kernenergie.

'Work in progress' van Herman Damveld is zijn Basiskennis kernafval en kernenergie in 20 argumenten. Hier de laatste versie (van 12 juni)

(*) Update 13 juni: Abusievelijk vermeldden we dat de mensenketting op 25 juni ook gericht is tegen Tihange 1 en Tihange 3. Dat is dus niet zo. De actie is bedoeld om de eis voor sluiting van Tihange 2 en Doel 3 (de 'scheurtjesreactoren') kracht bij te zetten.