Het voornemen van Urenco om in haar fabriek in New Mexico, VS, hoger laag-verrijkt uranium (HALEU High Assay Low Enriched Uranium) te produceren volgt op de publicatie van het Amerikaanse ministerie van Energie (DOE) waarin staat dat er geen negatieve milieuaspecten verwacht worden van het gebruik van een voorraad HALEU voor de productie van brandstof voor ‘advanced reactors’. Die productie van HALEU (dus 19,75% verrijkt uranium) is een belangrijke voorwaarde in de ontwikkeling van nieuwe typen reactoren.
Tot 19,75% (20% in de volksmond) verrijkt uranium valt onder de categorie laagverrijkt uranium, daarboven heet het hoogverrijkt en vanaf ongeveer 85% heet het weapons-grade (beetje verhullend, want ook lager verrijkt uranium –in theorie zelfs 20% of iets minder- kan gebruikt worden voor een kernwapen).
Een hogere verrijkingsgraad is daarom niet onomstreden: het gevaar van verdere verrijking tot een percentage wat goed bruikbaar is in kernwapens is groot. De hoeveelheid arbeid (ook wel ‘inspanning’ -effort- genoemd) die nodig is om uranium te verrijken wordt uitgedrukt in SWU – Separative Work Units. Het aantal SWU is heel groot voor de eerste 4-5 procent verrijking, maar is dan vrijwel nihil voor hogere verrijking: met andere woorden, het is vrij moeiteloos en snel realiseerbaar. Zie afbeelding
Zo mag Iran maar uranium verrijken tot 3,67% en moet het de voorraden HALEU (minder dan 20% laagverrijkt uranium die het geproduceerd had voor gebruik in onderzoeksreactoren -waar Nederland schande van sprak terwijl het zelf nog 97% weapons-grade uranium gebruikte) ‘verdunnen’ tot dat percentage.
De verrijkingsfabriek in Almelo mag in theorie verrijken tot 10% U-235, maar moet bij een hogere verrijkingsgraad dan 6% nadrukkelijk toestemming van de nucleaire toezichthouder vragen.
Protest
Duitse en Nederlandse groepen die zich met Urenco bezighouden hebben vorige week op een bijeenkomst in Enschede hun verontrusting uitgesproken over de productie van HALEU. Ze roepen op om op Goede Vrijdag (19 april) deel te nemen aan de traditionele Paasmars bij de Urenco-vestiging in het Duitse Gronau (vlakbij Enschede). Begin: 13 uur, station Gronau.
Een ander Urenco-gerelateerde zaak is de betrokkenheid bij het Amerikaanse kernwapenprogramma. Op dinsdag 19 maart dient er bij de Rechtbank Amsterdam een zaak van Laka tegen het ministerie van Buitenlandse Zaken om documenten uit de Gemengde Commissie openbaar te krijgen. In de Gemengde Commissie oefenen Nederland, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk sinds 1971 toezicht uit op uraniumverrijker Urenco.