Het ministerie van Financiën heeft een ‘Ombuigingslijst’ gepubliceerd met daarin mogelijkheden om de uitgaven van de Staat te verlagen en de gevolgen van die maatregelen. De lijst gaat over alle beleidsterreinen, dus ook over energie- en klimaatbeleid en het Klimaatfonds. Het is dan ook niet uitzonderlijk dat de mogelijkheid om de € 5 miljard voor kernenergie te schrappen ook als bezuinigingsmogelijkheid langskomt, maar wel wat de ambtenaren als de gevolgen daarvan zien. Volgens het beleidsdocument heeft het schrappen van die € 5 miljard namelijk “geen directe invloed op het behalen van klimaatdoelstellingen, omdat er alternatieve (duurzame) energiebronnen voorhanden zijn. Een toekomstige energiemix zonder kernenergie is mogelijk.”

De ombuigingslijst 2023 bevat een “overzicht van mogelijkheden om uitgaven te verlagen om daarmee de overheidsfinanciën te verbeteren. Dit overzicht van ombuigingen biedt technische ondersteuning voor politieke keuzes en bevat geen oordeel over de wenselijkheid van maatregelen. De maatregelen zijn onderverdeeld in paragrafen per beleidsterrein.”

Bezuinigingen zijn altijd politieke keuzes en dat is nu extra belangrijk in verband met de komende verkiezingen, hoewel die lijst vooral is voor de begroting van 2024 die op Prinsjesdag gepresenteerd wordt, gaat het nieuwe parlement er toch vooral over. Veel onzalige mogelijkheden (“Nederland stopt met ontwikkelingssamenwerking”) in die 135 bladzijden.

Ook de mogelijkheid om het hele klimaatfonds (30 miljard tot 2030) weg te bezuinigen komt langs. Maar dat heeft wel (juridische) consequenties, omdat Nederland dan de klimaatdoelen niet lijkt te gaan halen én de alternatieven daarvoor “zullen de kosten voor bedrijven en burgers aanzienlijk verhogen.” Dus geen goed idee.

Eén van de grootste posten in het Klimaatfonds is de € 5 miljard ter stimulering van kernenergie: “Binnen het Klimaatfonds kan ervoor worden gekozen om niet langer in te zetten op kernenergie. Het schrappen van deze beleidsmaatregel heeft geen directe invloed op het behalen van klimaatdoelstellingen, omdat er alternatieve (duurzame) energiebronnen voorhanden zijn. Een toekomstige energiemix zonder kernenergie is mogelijk.” Duidelijke taal. Er moeten dan wel “additionele investeringen in de elektriciteits- en waterstofinfrastructuur” gedaan worden, maar “de (mogelijke) kosten hiervan kunnen met andere landen worden gedeeld en de kosten voor aanleg kunnen bij aangesloten burgers en bedrijven worden opgehaald via bijvoorbeeld netwerktarieven.”
Overigens, de mogelijkheid dat die 5 miljard niet genoeg is om er daadwerkelijke voor te zorgen dat de twee kerncentrales ook in bedrijf komen (een reële optie: 5 miljard - of een deel ervan - weg en geen kerncentrales) wordt niet beschreven.

SMRs en Pallas
Daarnaast is er volgens de bezuinigingslijst nog de mogelijkheid om € 65 miljoen te schrappen voor de ontwikkeling van de nog niet bestaande kleine reactoren (SMRs). Een zinvolle maatregel, ook als er niet bezuinigd moet worden, omdat die € 65 miljoen door provincies, en nu ook al door gemeentes, alleen maar gebruikt wordt om de (regionale) ontwikkeling van zon en wind te saboteren. (lees meer over SMR's in dit artikel)

Daarnaast is "een negatief besluit over Pallas" (blz 110) ook een bezuinigingsoptie, want er is nog steeds geen besluit over de bijna 1,5 miljard staatssteun voor de beoogde opvolger van de HFR in Petten. De komst van de kernreactor is nog onzekerder geworden doordat het Nationaal Groeifonds de subsidieaanvraag voor € 330 miljoen van Pallas afwees met een vernietigende analyse van het project. Dat de financiering nog lang niet rond is, is niet de enige zorg van Pallas: ook de staatssteunklacht van concurrent Shine gaat nog veel problemen opleveren.

Of zou het echt zo zijn dat we eerder op sociale voorzieningen en zorg gaan bezuinigen dan op het subsidiëren van (buitenlandse) bedrijven om de overbodige kerncentrales te bouwen? Nee toch? Maar ja, kernenergie hé..., het speeltje van rechts...