De laatste tijd hoor je het steeds vaker: het langer openhouden van kerncentrale Borssele werd ons, Zeeuwse bestuurders, opgedrongen. Daarmee implicerend dat ze dat zelf eigenlijk niet wilden. Vorige week was het de Commissaris van de Koning die bij de presentatie van het Rapport Balkenende, zei dat het Rijk de verantwoordelijkheid voor de kerncentrale moet nemen, want die wilde tenslotte dat die openbleef tot 2033. “En niet de provincie.” In de uitzending van Zeeuws Diep van Omroep Zeeland, zaterdag 11 juni, wordt het weer verkondigd: “ándere partijen hebben bepaald dat de kerncentrale open moeten blijven tot 2033. Niet de provincie en niet de gemeentes.” (Vanaf minuut 12 over KCB, citaat op 14:45).
Voordat dat nog meer nagepraat gaat worden, de vraag of 't wel klopt. En omdat de geschiedenis er nu eenmaal niet voor niks is, hier een terugblik.

In de jaren 90, eigenlijk nog als een gevolg van het ongeluk in Tsjernobyl, moest de kerncentrale Borssele (KCB) ‘gemodificeerd’ worden; heel veel maatregelen die de veiligheid moesten verhogen. Dat zou veel geld gaan kosten: ongeveer 200 miljoen euro, al hadden we toen nog guldens. Toen de Tweede Kamer besloot dat de kerncentrale tot haar dertigste bedrijfsjaar open mocht blijven (31-12-2003), en niet langer, werd volgens de eigenaar PZEM/EPZ die investering oneconomisch. Onder de dreiging van onmiddellijke sluiting subsidieerde het Rijk de modificatie met enkele tientallen miljoenen en in ruil daarvoor kwam er een afspraak dat de kerncentrale uiterlijk eind 2003 gesloten zou worden.
Maar EPZ zelf (dus Delta, dus de provincie, dus de gemeenten) was tegen en tekende vervolgens bezwaar aan. En, toen de Raad van State de vergunning tot 31-12-2003 vernietigde, verklaarde EPZ onmiddellijk de kerncentrale, tegen de wil van parlement en regering, toch langer open te gaan houden.

De Staat daagde EPZ tenslotte voor de rechter als overleg niets uithaalt: ‘afspraak is afspraak’. Toen in september 2002 de rechter beoordeelde dat er weliswaar een afspraak was tussen alle partijen om de kerncentrale in 2003 te sluiten, maar niet in bestuursrechtelijke zin, was de vergunning met als einddatum 31-12-2003 van tafel.
In januari 2006, dus jaren later, kwam het convenant tussen Delta en Rijk, waarin bepaald werd dat de kerncentrale langer open mag blijven: namelijk 31-12-2033.

Dus, Zeeuwse bestuurders, het is echt onzin om je te verschuilen achter een beslissing van het Rijk die jullie opgedrongen zou zijn… Jullie wilden maar al te graag de kerncentrale langer open.
Sterker nog, nog niet zo lang geleden (vijf jaar, om precies te zijn in juni 2011) stonden we bij de Delta-aandeelhoudersvergadering met twee poortjes die de twee toekomstvisies symboliseerden voor Delta: kernenergie of duurzaam. De meeste aandeelhouders, bestuurders van provincie en gemeenten, kozen voor kernenergie. En daarmee op dat moment voor een tweede kerncentrale. Stel je voor dat die gebouwd was! Was Delta allang failliet geweest!

Dus Zeeuwse bestuurders hebben bewust voor langer in bedrijf blijven van de kerncentrale geijverd. Veertig jaar lang hebben de aandeelhouders (soms weinig, soms veel) verdiend aan de kerncentrale. Dat was voor een groot gedeelte een kwestie van vestzak/broekzak, want de Zeeuwse consumenten subsidieerden de lage prijs van de contracten van PZEM met Pechiney in de jaren 70/80, maar toch...

De kerncentrale is er eerder dankzij, dan ondanks de Zeeuwse bestuurders nog steeds in bedrijf. En dus hun verantwoordelijkheid...