Uit nieuwe cijfers, die zijn vrijgegeven door de Stichting voorbereiding Pallas, blijkt dat de Pallas-kernreactor, als deze wordt gebouwd, onnodig zal zijn voor 98,8% van de nucleair geneeskundige behandelingen in Nederland. Tegen de tijd dat Pallas klaar zou moeten zijn, zullen namelijk de meeste medische isotopen met deeltjesvernellers worden geproduceerd. Omdat een sluitende businsess-case voor -en daarmee de realisering van - de Pallas-reactor hiermee verder weg lijkt dan ooit, zal de overheid in actie moeten komen om de levering van medische isotopen voor de resterende 1,2% nucleair geneeskundige verrichtingen zeker te stellen. Dit kan door verdergaande internationale samenwerking en onderzoek naar alternatieve productiemethoden.

De nieuwe cijfers staan in het vorige week door Pallas gepubliceerde Plan-m.e.r. dat maandagavond in de Gemeente Schagen worden gepresenteerd. Volgens de nieuwste planning zal Pallas pas in 2025 in bedrijf komen.

Deze cijfers komen niet uit de lucht vallen. Op dit moment maakt de Hoge Flux Reactor HFR, de huidige kernreactor in Petten, nog isotopen die dagelijks bij wereldwijd 24.000 patiënten worden toegepast. Dit is echter een aflopende zaak. Het Internationaal Atoom Energieagentschap (IAEA) signaleerde vorig jaar al dat het meest gebruikte medische isotoop Technetium (Tc-99m) op korte termijn met deeltjesversnellers kan worden gemaakt. Daarnaast werkt ook ASML, het Eindhovense technologieconcern, samen met het Belgische IRE, aan een elektronenlaser "Lighthouse", waarmee naar verwachting rond 2020 ook op grote schaal medisch Technetium geproduceerd gaat worden.

Reactor-Technetium wordt vandaag de dag in Nederland gebruikt als diagnostische tracer bij bijna 70% van de nucleair geneeskundige verrichtingen. Bij ongeveer 30% van de nucleair geneeskundige verrichtingen, vooral diagnostiek, worden al versneller-isotopen gebruikt. Bij slechts 1,2% van de nucleair geneeskundige verrichtingen (vooral therapie en pijnbestrijding) worden isotopen gebruikt die op dit moment alleen maar met een kernreactor kunnen worden gemaakt, en waar nog geen duidelijk perspectief is op productie met deeltjesversnellers.

Geen business case; leveringszekerheid in gevaar
De kurk waarop de business case van de Pallas-reactor drijft is de productie van Technetium dat, zoals gezegd, in ongeveer 70% van alle nucleaire medische verrichtingen gebruikt wordt. Als de productie daarvan wegvalt, is er geen business case waarmee investeerders aangetrokken kunnen worden. Het blijkt ook erg moeilijk om investeerders te vinden, en vorig jaar mei verwachtten ambtenaren ook al dat er extra subsidie naar bouw en exploitatie van de nieuwe reactor zou moeten, om “de investeringsbereidheid van de private sector in deze fase te stimuleren”.
Een sluitende business case gebaseerd op de 1,2% medische isotopen die binnen afzienbare tijd (nog) niet op een andere manier dan in een reactor kunnen worden geproduceerd, bestaat niet.

Als Nederland belang hecht betaalbaar houden van alle medische radio-isotopen is het van belang om op korte termijn alternatieven te onderzoeken voor de productie van de isotopen waar nu nog een kerneactor voor nodig is. Mogelijkheden zijn:

• Onderzoek en ontwikkeling naar vergelijkbare therapeutische toepassingen die werken met isotopen die met behulp van deeltjesversnellers kunnen worden geproduceerd;
• alternatieve productiemethode voor isotopen onderzoeken - Naar verwachting kunnen volgende generaties versnellers veel meer verschillende isotopen produceren dan de huidige;
• internationale samenwerking met bestaande kernreactoren. Door de relatief lange halfwaardetijden (vaak enkele weken) van veel therapeutische isotopen is transport vaak weinig problematisch.

Als Nederland al haar kaarten zet op de Pallas kernreactor, die door haar geringe toepasbaarheid onbetaalbaar dreigt te worden, kan de leveringszekerheid van bepaalde therapeutische isotopen in gevaar komt. Het geeft in dat licht te denken dat Lighthouse, nota bene uitgeroepen tot Nederlands "Nationaal Icoon", deels in Belgische handen is gekomen..