De Belgische minister van energie, Van Der Straeten, liet er geen twijfel over bestaan: België is marktleider medische isotopen en wil dat blijven. De samenwerking van de wereldleider van versnellertechnologie IBA met het studiecentrum voor kernenergie voor de productie van de medische isotoop Actinium-225 is een nieuwe mijlpaal. Terwijl Nederland vasthoudt aan de Pallas-kernreactor, waarover het nieuwe kabinet zou moeten beslissen, wordt duidelijk dat België wel inzet op innovatie.
De vraag naar medische isotopen voor radiotherapie neemt snel toe. Het gaat vooral om beta-stralers voor de behandeling van kanker, met lutetium-177 als koploper. Volgens het RIVM is voor het behoud van leveringszekerheid van Lu-177 de bouw van de Pallas kernreactor noodzakelijk. Maar in een rapport, verschenen in februari, maakt Stichting Laka duidelijk dat door veranderende technieken het allerminst zeker is dat de vraag naar lutetium in het komende decennium zal blijven toenemen.
Eén van de oorzaken die Laka noemt is een omwenteling die aanstaande is in de markt voor radiotherapie van beta- naar alfastralers. De laatsten, met actinium-225 als belangrijkste representant, blijken voor een substantiële groep van kankers veel efficiënter te werken dan lutetium. Alfa- en betastralers komen momenteel vooral uit kernreactoren, maar veel nieuwe alfastralers - waaronder ook 'reactorisotoop' actinium - worden vooral gemaakt met deeltjesversnellers. Het gaat om zogenaamde ‘theragnostische isotopen’, waarbij zowel de diagnostische als de therapeutische isotoop van hetzelfde element zijn zodat één behandeling (diagnose en therapie) volstaat. Vrijwel alle theragnostische isotopen worden gemaakt met deeltjesversnellers.
Het is dan ook eigenlijk niet verrassend dat de Belgische Energieminister trots meldde dat België wereldleider medische isotopen is, en wil blijven. Het Belgische bedrijf IBA, wereldleider in deeltjesversnellers voor medische doeleinden, maakte bekend dat het een partnerschap is aangegaan met SCK-CEN, voor de productie van actinium. Eric van Walle, directeurvan SCK-CEN: "Theragnostiek heeft het potentieel om een revolutie teweeg te brengen in de manier waarop we kanker behandelen. Door samen te werken met IBA kunnen we onze nucleaire knowhow gebruiken om isotopen die bedoeld zijn om radioactief afval te worden, om te zetten in therapeutische verbindingen. Onze complementaire expertise stelt ons in staat om zoveel mogelijk patiënten te voorzien van de voordelen van deze nieuwste generatie nucleaire geneeskunde."
Het binnenhalen van het Lighthouse-project (Mo-99 productie met een lineaire versneller) uit Nederland en nu dit project maakt duidelijk dat België qua innovatie in de nucleaire geneeskunde ver op Nederland vooruitloopt.
Problemen stapelen zich verder op voor Pallasreactor
Het is het zoveelste probleem voor de Pallas-kernreactor: private financiering, steeds een voorwaarde voor de bouw, is definitief onmogelijk en het volgende kabinet moet beslissen of ze de enorm vertraagde en (opeens bijna twee keer zo) dure kernreactor moeten gaan betalen. Daarnaast is de businesscase voor de belangrijkste diagnostische medische isotoop (Mo-99) volledig ingestort, door de komst van Lighthouse en ook SHINE. De snelheid van innovaties in versnellertechnologie zal er ook voor zorgen dat therapeutische medische isotopen steeds minder met een kernreactor gemaakt gaan worden. Waardoor ook de laatste strohalm voor de Pallas kernreactor wegvalt.