In de reactorvaten van de Belgische kerncentrales Doel-3 en Tihange-2, blijken veel meer scheurtjes te zitten dan tot nu toe aangenomen: in Doel 13.000 en Tihange 2 ongeveer 3000. Experts zeggen dat ze zich niet voor kunnen stellen dat ze a niet groter worden en b dat andere kerncentrales ze niet ook hebben. Advies is dan ook voor alle kerncentrales om het reactorvat goed te onderzoeken.
Laka heeft zich de laatste jaren intensief bezig gehouden met het onderzoek naar die scheurtjes in Borssele. Er zijn verschillende zoektochten naar documenten geweest en dat alles heeft geleid dat de constatering dat er nog veel onduidelijk is. Laka stapt binnenkort naar de Raad van State om de toezichthouder te dwingen zich serieus met het resultaat van het onderzoek bezig te houden.
Lees meer over de onduidelijkheden van het scheurtjesonderzoek en waar dat toe leidt.
Vrijdag 13 februari werd bekend dat in de reactorwand van Doel-3 13.047 en in Tihange-2 3.149 zogenaamde waterstofvlokken (hydrogen flakes, in de volksmond de scheurtjes) waren gedetecteerd. Dat is ongeveer 40 procent meer dan tot nu toe aangenomen.
Tot nu toe werd vooral gekeken naar de maker van het reactor: het Rotterdamse (al lang failliete) bedrijf RDM. Ook de kerncentrale Borssele heeft een reactorvat gemaakt door RDM.
Maar nu zegt Jan Bens, de directeur van de Belgische nucleaire controle autoriteit FANC: “Dit is mogelijk een wereldwijd probleem voor de hele nucleaire sector. De oplossing is om bij alle 430 kerncentrales wereldwijd, nauwkeurige inspecties uit te voeren”.
Na maatschappelijk onrust werd de exploitant van de kerncentrale in Borssele in 2012 opgedragen ook een scheurtjesonderzoek te verrichten: niet van de hele oppervlakte van de reactorwand, maar slechts van ruim 40 %. Dit bleek uit het Plan van Aanpak. Maar met dat PvA was al wat vreemds aan de hand: in de eerste versie is nog sprake van 100% controle, maar uit de tekst en communicatie blijkt dat op advies van het nucleaire toezichthouder KFD zelf het is verandert in 44%. Overigens: het Plan van Aanpak werd pas in december 2013, mede door een WOB-actie van Laka gepubliceerd.
Laka heeft zich redelijk vastgebeten in dat scheurtjesonderzoek en er zijn nog heel veel losse eindjes: een van de belangrijkste daarvan is dat de resultaten van dat onderzoek nooit door de toezichthoudende instantie Kernfysische Dienst zijn gezien: ze hebben EPZ, de exploitant van de kerncentrale, op hun woord geloofd. Het resultaat van het onderzoek is niet in bezit van de KFD, er is geen enkel inspectierapport waaruit blijkt dat het ingezien is, er is geen enkele communicatie binnen of door de KFD over de resultaten, etc. Allemaal zaken waar Laka specifiek naar gevraagd heeft met een beroep op de Wet Openbaarheid van Bestuur (WOB). In augustus hebben we het meeste daarvan al beschreven.
In tegenstelling tot de toezichthouder neemt Laka de scheurtjes wel serieus. Daarom heeft Laka (gesteund door Stop Borssele en tientallen personen) in de zomer van vorig jaar een handhavingsverzoek ingediend. In de vergunning van de kerncentrale is namelijk opgenomen dat de resultaten van het scheurtjesonderzoek aan de KFD overlegd moet worden. En aangezien dat niet is gebeurd voldoet de kerncentrale niet aan de vergunning en dient gesloten te worden. Maar ja, zo’n verzoek dien je in bij de Kernfysische Dienst zelf, dus we zijn niet verbaasd dat dat niets opgeleverd heeft. We zijn nu eindelijk zover dat we dat bij de Raad van State kunnen laten toetsen.
En dan nog: er wordt steeds gezegd dat er in de reactorwand van Borssele geen “rapporteerbare indicaties” gevonden zijn en dat het “Doel-fenomeen” niet optreedt in Borssele. Maar dat zegt niet zoveel over of er wel (en hoeveel dan) of niet scheurtjes zitten in de reactorwand. Dat blijft onduidelijk. Het is onwaarschijnlijk dat er helemaal géén haarscheurtjes in het onderzochte deel zijn aangetroffen, omdat reeds in 1972 scheurtjes werden aangetroffen. EPZ heeft in januari 2013 met het Ministerie van Economische Zaken afgesproken dat het in het kader van het onderzoek naar het "Doel-effect" slechts scheurtjes groter dan 16mm zou rapporteren. De scheurtjes in België zijn gemiddeld tussen de 10 en 14mm groot.
En dan nog iets: de centrales Doel-3 en Tihange-2 zijn nu vanaf mei vorig jaar gesloten (ze waren minder dan een jaar daarvoor onder voorwaarden weer opgestart) omdat uit testen bleek –een van die voorwaarden- dat staal met die scheurtjes anders reageerde op straling dan aangenomen: de verbrossing van het staal was veel groter dan verwacht (en berekend).
In België werden die testen in 4 weken gedaan. Vergelijkbaar onderzoek wordt ook gedaan aan reactorvatmateriaal van kerncentrale Borssele. Alleen nemen bij Borssele de experimenten niet ongeveer vier weken maar 10 jaar in beslag!. Hierdoor wordt het uiterlijk pas in 2020 bekend of het reactorvat van Borssele na meer dan veertig bestraling nog wel bestand is tegen alle omstandigheden die in de kernreactor kunnen optreden. We hebben ons bij de procedure rond de levensduurverlenging van de kerncentrale (tot 2034) al verwonderd over het feit dat belangrijke onderzoeken over de veiligheid van de reactor in de volgende 20 jaar, pas ver na het verlenen van de vergunning bekend hoeven te zijn. Laka heeft in april 2014 van de minister geëist dat dat onderzoek sneller moet, maar Kamp liet ons op 4 juni 2014 schriftelijk weten dat er "geen nieuwe feiten en omstandigheden (zijn) die tot een ander oordeel zouden moeten leiden".
We waren het daar toen niet mee eens en zijn het nog steeds niet. We vinden dat de overheid er zich gemakkelijk vanaf maakt en de exploitant op haar woord geloofd. En van een toezichthouder verwachten wij iets anders.