De ramp met de tweede reactor van de kerncentrale Three Mile Island (TMI) bij Harrisburg, Pennsylvania, begon op 28 maart 1979. Zelfs nu, veertig jaar na de kernramp, blijft wat er werkelijk is gebeurd en hoeveel mensen het heeft geschaad nog altijd gehuld in mysterie en desinformatie. In de vroege uren na het ongeluk drongen overheidsfunctionarissen er bij inwoners op aan om in hun huizen te blijven - om ramen gesloten te houden. Alles was onder controle en het publiek werd ervan verzekerd dat er geen straling was vrijgekomen. Dat bleek al snel vals te zijn. Net als de bewering dat de ramp geen slachtoffers heeft veroorzaakt. Toch houdt de geruststellende versie van de federale overheid en de kernindustrie nog steeds stand: geen enkele inwoner stierf of werd geschaad als gevolg van het kernongeval. Maar een studie uit 2017 die een verband suggereert tussen blootstelling aan de ioniserende straling uit de beschadigde reactor en een type schildklierkanker, heeft het debat over de gevolgen voor de gezondheid weer aangewakkerd. Elk gezin in het gebied rondom Three Mile Island heeft een verhaal over kanker, leukemie en andere ziekten. Ook na veertig jaar.

De kerncentrale Three Mile Island, oorspronkelijk bestaande uit twee reactoren, bevindt zich op een eiland in het midden van de Susquehanna-rivier, slechts 16 kilometer ten zuidoosten van Harrisburg. Reactor 2 draaide op volle kracht, maar was slechts 88 dagen commercieel operationeel toen het om vier uur 's ochtends, lokale tijd, op woensdag 28 maart 1979 een mechanisch of elektrisch falen ondervond waardoor de turbinegenerator en de kernreactor automatisch werden uitgeschakeld. De druk en temperatuur in de reactor begonnen te stijgen, maar toen een overdrukklep bovenop de drukverhoger van de primaire koelvloeistof van de reactor open was, gaf defecte instrumentatie aan dat de klep was gesloten. Terwijl koelwater uit de reactor werd geloosd, verminderde de bedieners van de reactor ten onrechte de hoeveelheid koelwater die in de kern stroomde, wat leidde tot de gedeeltelijke meltdown.

Werknemers van de kerncentrale hebben bewust en herhaaldelijk radioactief gas ontlucht, gespreid over meerdere dagen, om de druk te verminderen en de containment-structuur te redden. Daarna kwam de angst voor een waterstofexplosie. Maar op 1 april, toen president Jimmy Carter op de locatie arriveerde, was die crisis afgewend en tegen 27 april werd de nu gesloopte reactor in ‘koude shutdown’ gezet. TMI-2 was klaar. Maar zijn dodelijke erfenis zal nog decennialang blijven voortduren.

Ervaringen lokale bewoners versus de geruststellende mededelingen van de overheid
In de dagen na de meltdown van Three Mile Island rapporteerden honderden lokale bewoners dezelfde acute blootstelling aan straling als slachtoffers van de bombardementen in Hiroshima en Nagasaki: misselijkheid en braken, ernstige vermoeidheid, diarree, haaruitval, vergrijzing en een door straling veroorzaakte roodheid van de huid.

De omwonenden kregen echter te horen dat de straling die was vrijgekomen ‘onbeduidend’ was. Maar die mededeling was niet gebaseerd op feiten. De meetinstrumenten waren onbruikbaar en de Nuclear Regulatory Commission (NRC), de Amerikaanse toezichthouder van de kernindustrie, zei later tegen het Congres dat het niet wist - en nog steeds niet weet - hoeveel straling er in de omgeving van de kerncentrale terecht is gekomen. Aan de hand van onbevestigde schattingen kwam de regering met gemiddelde stralingsdoses waar de mensen in de regio naar verluidt aan waren blootgesteld. Dat moest het publiek verzekeren dat het veilig was. Maar de schattingen waren volkomen zinloos. Zo wordt bijvoorbeeld de waarschijnlijkheid genegeerd dat hoge doses geconcentreerde radioactieve neerslag op specifieke gebieden zouden kunnen zijn neergekomen, zoals ook bij de kernrampen in Tsjernobyl en Fukushima het geval was. De uniforme dosis waar iedereen aan zou hebben blootgestaan in de regio zou equivalent zijn geweest aan een enkele röntgenopname op de borst. Maar zwangere vrouwen worden niet langer geröntgend omdat het al lang bekend is dat een enkele dosis catastrofale schade aan een embryo of foetus in de baarmoeder kan veroorzaken. Gezien de afwezigheid van monitoren en het gebrek aan bewijs, waren de enige echte stralingsmeters de mensen van Three Mile Island.
Gegeven het feit dat blootstelling aan ioniserende straling ziekten veroorzaken zoals kankers die fataal kunnen zijn, is er geen manier om definitief te stellen dat “niemand stierf bij TMI” of later kankers ontwikkelde. Maar de enkele onderzoeken die er wél zijn geweest, wijzen sterk op het tegengestelde.

Recent verscheen in een regionale krant het verhaal van de toen nog jonge fotojournalist Frank Goldstein van Philadelphia CBS, die twee dagen na de ramp met een helikopter boven Three Mile Island cirkelde. “We wisten echt niet wat de gevaren waren, wat de as was die uit de lucht viel,” zegt Goldstein. “We wisten gewoon dat we in het centrum van het universum waren. We wisten gewoon niet hoe heet het centrum was.” In de loop der jaren is Goldstein getuige geweest van een groep journalisten die op de grond waren en gediagnosticeerd zijn met zaadbalkanker, blaaskanker of andere kankers. “Een aanzienlijk aantal van hen heeft problemen met de schildklier”, zegt Goldstein, die nu 71 is en problemen heeft met zijn hartkleppen. Eén van de oorzaken van zijn hartprobleem, zo leerde hij, is blootstelling aan straling. “Ze dachten er nooit aan om het te relateren aan TMI.”

Informatie over TMI Harrisburg
In de bibliotheek van Laka is er een uitgebreide afdeling over Harrisburg: we hebben een deel van de boeken en rapporten gedigitaliseerd. Daarnaast is in de afdeling Internationale Tijdschriften het lokale en al 40 jaar bestaande Three Mile Island Alert ook digitaal beschikbaar (op een enkel ontbrekend nummer na).

Schattingen van aantallen slachtoffers kunnen gecompliceerd zijn door de lange latentietijd voor ziekten na blootstelling aan straling. Soms gaan blootgestelde bevolkingsgroepen weg en kunnen ze niet worden gevolgd. Lang na een catastrofale stralingsafgifte kan ziekte zich nog steeds manifesteren, zowel door de directe blootstelling aan straling als door trage omgevingsvergiftiging, omdat de radionucliden die vrijkomen bij de ramp vele generaties lang worden ingeslikt of ingeademd.

Misstanden bij evacuatie
Tijdens de vergunningsfase van de bouw en exploitatie van Three Mile Island werd een nucleaire ramp ondenkbaar geacht. Als gevolg daarvan was er geen rampenplan toen de meltdown in reactor 2 begon. Functionarissen die betrokken waren bij de uitvoering van het rampenplan werden herhaaldelijk verkeerd geïnformeerd door de eigenaar van Three Mile Island, toen nog Metropolitan Edison (thans Exelon), over de voortgang van de ramp en bleven in het duister tasten over de noodzaak van beschermingsacties voor de bevolking in de beginperiode van het kernongeval.

Op 30 maart ‘adviseerde’ de gouverneur van Pennsylvania, Richard Thornburgh, eindelijk de vrijwillige evacuatie van zwangere vrouwen en kinderen van voorschoolse leeftijd in een omtrek van acht kilometer rond de kerncentrale, een verwachte doelgroep van 3.500 mensen. In plaats daarvan werden ongeveer 200.000 mensen spontaan geëvacueerd binnen een straal van 40 kilometer.
De exploitant van Three Mile Island heeft aangetoond dat het managen van menselijke reacties tijdens een nucleaire catastrofe niet realistisch is en een uniek menselijk gedrag veroorzaakt dat niet vergelijkbaar is met enig ander gevaar. Concurrerende loyaliteiten tussen werkbelasting en gezin veroorzaakten een aanzienlijk aantal personeelsproblemen voor verschillende BHV-functies. Naarmate de crisis erger werd, meldden meer hulpverleners zich laat of helemaal niet. Een vergelijkbare reactie kan tegenwoordig in dezelfde situatie worden verwacht.

Slechts één onafhankelijk gezondheidsonderzoek
Tot op de dag van vandaag heeft Three Mile Island, net als elke andere kerncentrale, geen gezondheids- of kankerregistratie. Dat is expres, zodat ze werknemers niet kunnen volgen.

Nadat de reactorkern van Three Mile Island was gesmolten en de omringende bevolking werd blootgesteld aan radioactiviteit, mochten onderzoekers de gezondheidseffecten van hogere doses niet onderzoeken. Dat kwam doordat het volksgezondheidsfonds TMI, opgericht om te betalen voor volksgezondheidsonderzoek in verband met de ramp, onder gerechtelijk bevel stond dat een zaak niet in het openbaar mocht worden besproken. Als een onderzoeker een studie wilde uitvoeren met geld van dit Fonds, moesten ze twee hoofdparameters naleven zoals uiteengezet door de federale rechter Sylvia Rambo, die de leiding had over het Fonds: (1) Degenen die de gezondheidseffecten van de stralingsemissies van Three Mile Island bestudeerden mochten geen “worst case-schattingen” van stralingsvrijgaven beoordelen, tenzij dergelijke schattingen zouden leiden tot een conclusie van onbeduidende schade - zijnde “minder dan 0,01 gezondheidseffecten”. (2) Als een onderzoeker meer schade wil claimen of een worstcasescenario wil onderzoeken, moet een expert geselecteerd door verzekeringsbedrijven van de kernindustrie “instemmen met de aard en de reikwijdte van de [dosimetrie] projecten.”

Onderzoekers hadden dus weinig vrijheid om serieus onderzoek uit te voeren. De enige onafhankelijke studie stamt uit eind jaren negentig. Wijlen Dr. Stephen Wing en zijn team van de Universiteit van North Carolina, Chapel Hill, keken naar stralingsspecifieke markers in het bloed van bewoners, de zogenaamde biomarkers, om de dosis te beoordelen in plaats van alleen te vertrouwen op gemeten (of verkeerd gemeten) stralingsemissies. Deze onderzoekers hadden onafhankelijke financiering verkregen, waardoor ze niet alleen de gezondheidsresultaten konden onderzoeken, maar ze konden correleren met blootstelling aan straling, in plaats van te vertrouwen op door de rechtbank opgelegde beperkingen en door de industrie verzamelde gegevens. Het team concludeerde dat de longkanker- en leukemiepercentages benedenwinds van de Three Mile Island-reactor twee tot tien keer hoger lagen dan bovenwinds. Wings studie werd voor het eerst gepubliceerd in 1997 in het tijdschrift Environmental Health Perspectives. Wing stierf in 2017.

In 2017 ontdekte dr. David Goldenberg en zijn onderzoeksteam van het Penn State College of Medicine dat een bepaald type schildklierkanker gebruikelijk was voor mensen die in de buurt van de kerncentrale waren geweest in de nasleep van de gedeeltelijke meltdown in 1979. Gewapend met ontwikkelingen op medisch gebied en kennis opgedaan door uitgebreide studies van de kernramp in Tsjernobyl, kreeg het onderzoek van Goldenberg een vervolg. Onlangs vond hij dat schildklierkanker veroorzaakt door laag-niveau straling een ander “mutatiesignaal” heeft dan de meeste schildklierkankers. Om ervoor te zorgen dat de studie “schoon” was, moest Goldenberg de studie beperken tot een relatief kleine steekproef - 44 mensen die in de buurt van Three Mile Island waren geboren en die werden behandeld in het Penn State Hershey Medical Center voor kanker. Zijn bevindingen bewijzen niet dat blootstelling aan straling van TMI de kanker veroorzaakte, maar tonen wel een correlatie.

Schade aan dieren en planten
Na de verspreiding van de radioactieve straling vertoonde een aantal planten vreemde mutaties waaronder extra grote bladeren (gigantisme), tweekoppige bloesems en andere anomalieën. Deze afwijkingen werden in de afgelopen decennia gedocumenteerd door Mary Osborn, een plaatselijke bewoner die nauwgezet plantenonderzoek uitvoerde en oprichter is van Three Mile Island Alert.

Robert Weber, een dierenarts bij Mechanicsburg, meldde een toename van het aantal doodgeboorten met 10% en een duidelijke toename van de behoefte aan keizersneden bij schapen, geiten en varkens in 1979, 1980 en 1981 in een gebied van 25 kilometer rond de kerncentrale. Hij meldde ook significante verhogingen van het kankerpercentage bij dieren met kortere levensduur, zoals honden en katten. Deze bevindingen komen overeen met onderzoek rond Tsjernobyl.

Ondanks het bewijs in menselijk bloed, de ervaringen van de lokale bevolking, erkenning van defecte monitors en toename van kankers, blijft het valse verhaal dat de kerncentrale bij Harrisburg geen slachtoffers heeft veroorzaakt voortduren. De gebrekkige wetenschap die de bewoners rond Three Mile Island teistert, doordringt ook andere studies die de gevolgen van ioniserende straling voor de gezondheid beoordelen, inclusief die van de gevolgen van de explosies in Tsjernobyl en Fukushima. Dit wetenschappelijke en juridische falen maakt het veel moeilijker om de impact van straling op de menselijke gezondheid en de natuur te beoordelen.