Ooit gehoord dat wanneer in vervuilde bodems zware metalen worden aangetroffen dat deze situatie wordt vergeleken met de bodems waarin de ertsen voorkomen waaruit de betreffende zware metalen zijn gewonnen? Waarschijnlijk niet. Immers, iedereen weet dat men de milieu- of gezondheidseffecten van mineralen of ertsen niet kan vergelijken met de metalen die hieruit zijn vrijgemaakt via chemische procedés. Toch wordt deze bizarre vergelijking als normaal verondersteld zodra er uranium in het spel is.
Zo ook bij de verhoogde concentraties die onlangs zijn gevonden in het grondwater in de omgeving van voormalige stortplaatsen in de Brabantse plaatsen Oosterhout en Gilze Rijen. Op basis van de huidige gegevens is het niet makkelijk om eenduidige uitspraken te doen over de mogelijke effecten van de aangetroffen verhoogde concentraties uranium in het grondwater.
Het geeft echter geen pas, zoals de autoriteiten in Brabant doen, om de vervuiling te vergelijken met bijvoorbeeld de sterk verhoogde concentraties uranium in drinkwater op sommige plaatsen in Finland. Die hoge concentraties worden veroorzaakt door mineraal uranium. De effecten daarvan kunnen niet zomaar op één lijn worden gesteld met de effecten metallisch uranium of (chemische) uraniumverbindingen die in het milieu zijn terechtgekomen.
Deze niet-natuurlijke vormen van uranium komen in diverse isotopensamenstellingen voor die aangeduid worden met 'verarmd', 'natuurlijk' en 'verrijkt'. Termen die allemaal uitsluitend betrekking hebben op het percentage splijtbaar uranium-235, dat van nature rond de 0,7 procent ligt. Om die reden wordt ook het uranium dat uit erts wordt gewonnen 'natuurlijk' genoemd, omdat de isotopenverhouding precies hetzelfde is als de isotopenverhouding die in de natuur, in het erts of de mineraal, voorkomt. Toch betreft het in dit geval een puur chemisch product net als 'verarmd' en 'verrijkt' uranium. Het is chemisch reactiever dan het minerale uranium.
Een andere merkwaardige bewering in het stuk 'vragen en antwoorden' over de verhoogde concentraties uranium nabij de voormalige Brabantse stortplaatsen is de strikte onderscheiding over de radioactiviteit van 'verarmd', 'natuurlijk' en 'verrijkt'. De eerste twee worden verwaarloosbaar radioactief genoemd en de laatste wordt gekenschetst als 'erg' radioactief.
Uiteraard is 'verrijkt uranium' radioactiever, maar als de chemische en radiologische giftigheid van deze drie soorten uranium in ogenschouw worden genomen is het wel erg cru om de radioactiviteit van verarmd en natuurlijk uranium verwaarloosbaar te noemen en verrijkt uranium 'erg radioactief' te noemen. Daarmee wordt voorbij gegaan aan de niet verwaarloosbare activiteit van de alfastraling van uranium-238, waar al deze vormen van uranium voor het grootste deel uit bestaan en de bètastraling van het vervalproduct protactinium-234.
Hier is de achtergrondinformatie van de gemeente Gilze Rijen te lezen en hier is een kaart met de precieze locaties.