Energiecentrales zijn vaak doelwit in militaire conflicten, omdat de vernietiging ervan het vermogen van een land om door te vechten, beperkt. Maar kerncentrales geven een extra dimensie aan die risico’s in een gewapend conflict voor alle partijen. Gistermiddag (maandag) kwamen er verschillende berichten die, zoals van de Kyiv Independent dat volgens Energoatom, het Oekraïense EPZ, “the last working power line at the Russian-occupied plant was disconnected as a result of a fire caused by Russian shelling.” Wat betekent dat? Is de centrale nu helemaal afhankelijk van de nooddieselgeneratoren, en hoe was het daarmee gesteld na maanden Russische bezetting? De IAEA, die sinds vorige week met twee inspecteurs op het kerncentraleterrein aanwezig is, gaf gisteravond meer details: de laatste ‘back-up power line’ was ‘deliberately disconnected’ om een brand te blussen. De kabel zelf is volgens de IAEA niet beschadigd. De elektriciteit die het complex nodig heeft wordt nu geleverd door de enige in werking zijnde kernreactor die daarvoor op een veel lager vermogen is gaan draaien.
In het begin van de oorlog bezetten Russische troepen Tsjernobyl. De laatste kerncentrale werd in 2000 gesloten, maar daarmee is de situatie niet zonder gevaar. Naar verluid hebben Russische soldaten hoge stralingsdoses opgelopen, doordat ze zich niet bewust waren van de gevaren. Ze gebruikten de omgeving als militaire basis, omdat ze ervan uit gingen dat er niet volop teruggeschoten zou worden. Ondertussen is Tsjernobyl weer door de Russen verlaten, maar verder naar het Oosten is de situatie bij de kerncentrale Zaporizja onverminderd riskant. De kerncentrale in Zaporizja, de grootste kerncentrale in Europa, beschikt over zes kernreactoren.
Rusland gebruikt Zaporizja op verschillende manieren: net als bij Tsjernobyl als militaire uitvalsbasis, waar ze relatief veilig zijn. Omdat het terrein volledig in Russische handen is, is het relatief eenvoudig om een false flag operatie op te zetten, waarbij het lijkt alsof Oekraïne de veroorzaker is van een nucleair incident. Het risico van vrijkomen van radioactiviteit werkt als chantage. Zo’n false flag operatie wordt als een serieuze mogelijkheid gezien.
De aap komt uit de mouw. Keiharde Russische chantage: ‘Als er iets gebeurt in Zaporizja, zal nucleair materiaal zich verspreiden over Polen, Slowakije en Duitsland. Boodschap: stop met wapens leveren of we blazen de kerncentrale op. https://t.co/WuttDeW9rZ
— wessel de jong (@wesselNOS) August 18, 2022
18 augustus twitterde het Russische Ministerie van Defensie dat in geval van een ongeluk in Zaporizja radioactiviteit naar verwachting Polen, Duitsland en Slowakije zal treffen. NOS correspondent Wessel de Jong vertaalde het als volgt: “Keiharde Russische chantage: Boodschap: stop met wapens leveren of we blazen de kerncentrale op.” De hele situatie laat zien dat kernenergie een extra en enorm bedreigende dimensie toevoegt aan oorlog. Oorlog is al verschrikkelijk genoeg, zonder dreiging van radioactiviteit. Niet alleen nu in Oekraïne, maar altijd. Een kerncentrale is een strategisch doelwit, een middel tot chantage en tegelijkertijd een vuile bom, waarmee je een gebied radioactief kunt besmetten.
Dit artikel is gebaseerd op een bijdrage van Laka aan de wekelijkse protesten tegen de Russische inval in Oekraïne. Elke maandag om 18 uur bij de Russische Handelsvertegenwoordiging, Museumplein 13-15, Amsterdam)
Meer publicaties over de gevaren van nucleaire installaties tijdens oorlog in de Laka-bieb.