In maart 2014 was in Den Haag de Nuclear Security Summit, de grootste top ooit in Nederland gehouden; met tientallen regeringsleiders en Obama als eregast. Als onderdeel van de NSS vond in Amsterdam de Nuclear Industry Summit plaats. Alle deelnemers aan de Industrie Top in de Beurs van Berlage kregen toen een appel aangeboden. We hebben die, net als we doen met de nucleaire industrie, nauwgezet in de gaten gehouden Maar wie herinnert zich nu, twee jaar later, nog de Nuclear Security Summit? Vrijwel niemand, behalve de 150 mensen die bij protesten werden gearresteerd en vervolgens vrijgesproken. En weet iemand nog wat er toen afgesproken is?
Komende week, vrijdag 31 maart en zaterdag 1 april) is er in Washington de vierde (en laatste) Nucleaire Top. Minister van Buitenlandse Zaken Koenders heeft afgelopen week de Nederlandse inzet geformuleerd: zorgen dat iedereen zich ook na afloop aan de afspraken houdt. Nu heeft Nederland daar zelf bepaald geen voorbeeldig 'track-record' in gevestigd.
De Nuclear Security Summit (NSS) gaat om het tegen gaan van nucleair terrorisme onder andere door de hoeveelheid radioactief materiaal en aantal plekken waar zich dat bevindt beter te beveiligen maar ook te beperken. Er werd geprotesteerd tegen het feit dat er niet gepraat mocht worden over kernwapens of kernenergie. 'Hypocriet’, vonden de meeste mensen, kernwapens en kernenergie zijn nu eenmaal de belangrijkste reden oorzaak van de aanwezigheid van dat materiaal. En dat dan de nucleaire industrie als onderdeel van het officiële programma ook nog gaat praten over de verdere uitbouw en uitbreiding van kernenergie (en dus van de hoeveelheid van en aantal locaties met radioactief materiaal) kan natuurlijk geen zinnig mensen logisch vinden.
Bij verschillende protesten werden ongeveer 150 mensen gearresteerd, maar omdat de politie de afgegeven noodverordeningen nogal oprekte, werden ze vervolgens (bijna) allemaal vrijgesproken.
Komende week, 31 maart en 1 april, is in Washington de volgende nucleaire top. Het is ook de laatste, want het is een Obama initiatief, en die is bijna weg (en, zeg nou eerlijk, Trump zie je ook niet meteen een nucleaire top houden, toch?).
Nederland gaat er (natuurlijk) ook naar toe. Minister–president Rutte en minister van Buitenlandse zaken Koenders, naast heel veel ambtenaren. Koenders omschrijft het doel van de top in een afgelopen week gepubliceerde brief: die is namelijk “tweeledig: de overgang naar een duurzamere, mondiale structuur mogelijk maken en de wereldwijde nucleaire veiligheidsarchitectuur versterken.”
Nederlandse inzet
In die brief presenteert minister Koenders de Nederlandse inzet op de top: wat wil Nederlands er uit slepen?
Het is geen lange brief geworden, en dan is nog meer dan de helft ook nog inleiding, geschiedenis en dooddoeners. Het is ook geen visionaire brief geworden met vergezichten op een wereld zonder nucleaire dreiging, of een brief waaruit blijkt dat Nederland ergens het voortouw voor wil nemen. Nederland heeft dat de afgelopen decennia bepaald ook niet voorop gelopen. Sterker nog, de afspraken die ze maakte op de tweede top in Seoel (2012) zijn niet nagekomen. Toen werd namelijk afgesproken om het proliferatie gevoelige hoog verrijkt uranium dat nog steeds in de reactor in Petten gebruikt wordt (niet als brandstof, maar als grondstof voor medische isotopen), in 2015 te vervangen door laag verrijkt uranium. Het is nog steeds niet zover en dat zal ook niet eerder dan ergens in 2017 gebeuren.
Nee, het is een beetje een brief van Koenders geworden die moet verbloemen dat de Nederlandse inzet minimaal is; een 'moetje': “De Nederlandse inzet tijdens de top in Washington is er op gericht zeker te stellen dat na de afsluiting van het NSS-proces de preventie tegen nucleair terrorisme en de versterking van beveiliging doorgaan.”
Ook gaat Nederland een “geconsolideerd rapportage-sjabloon” opstellen, om “het landen makkelijker te maken aan hun rapportageverplichting (bijvoorbeeld bij de Convention on the Physical Protection of Nuclear Material (CPPNM) en VNVR-resolutie 1540 inzake de proliferatie van massavernietigingswapens) te voldoen.”
En verder gaat het over dat de onderhandelingen van de NSS aan moeten sluiten bij al lang bestaande initiatieven En dat is ook een beetje een probleem van de NSS. Er zijn minimaal 5 organisaties en verdragen (c.q. onderhandelingen over verdragen) die hetzelfde of ongeveer hetzelfde nastreven.
Bij de “Flankerende bijeenkomsten’, zoals het zo mooi heet, is er ook weer de Nuclear Industry Summit, waar “300 vertegenwoordigers uit alle sectoren van de nucleaire industrie” samen komen. “Ook Nederland heeft hier economische belangen” laat Koenders weten: “De belangenvereniging Nucleair Nederland zal namens de Nederlandse nucleaire sector op de NIS aanwezig zijn.”
Het blijft merkwaardig: praten over het verkleinen van de dreiging van nucleair terrorisme door kernenergie te promoten. Want, zoals al werd gezegd in een flyer voor de protesten in 2014: “Op deze bijeenkomst probeert de wereldwijde nucleaire industrie haar blazoen op te poetsen en haar straatje schoon te vegen. Maar dit zijn juist de bedrijven die de verdere verspreiding van nucleaire technologie en materialen actief promoten”.