De Covra, de centrale organisatie voor radioactief afval, mag risicovoller gaan beleggen om zo te proberen het rendement te verhogen en het fonds voor de eindberging van kernafval meer te laten groeien. Dat is een belangrijk punt uit de brief van minister Dijsselbloem (Financien) over allerlei financiële aspecten van nucleaire installaties en afvalstromen.
Bizonder kan de oplossing die Dijsselbloem heeft bedacht voor de problemen bij de Covra wel genoemd worden. Die financiële problemen zijn er omdat het Waarborgfonds Eindberging (dat in 2120 gegroeid moet zijn tot ongeveer 2 miljard euro) te weinig rendement oplevert: lang niet de verwachte 4,3%. De Covra, als verantwoordelijke voor het fonds, moet de tekorten bijpassen, maar die liepen zo op de laatste jaren dat de financiële positie van de Covra zelf in de problemen kwam. Al vanaf vorig jaar was de minister in gesprek met de Covra om een oplossing te verzinnen.
Nu zijn ze er blijkbaar uit en de oplossing mag gerust opzienbarend genoemd worden. De Covra hoeft niet langer te ‘schatkistbankieren’. Dat betekend dat het alleen mag beleggen in staatsobligaties. Weinig rendement, maar ook weinig risico. Dat rendement is “een belangrijke component voor het opbouwen van vermogen”, ook omdat de Covra in een passieve fase zal gaan en er dan geen inkomsten zullen zijn. En dat geld moet er echt komen, in tegenstelling tot bij pensioenfondsen bijvoorbeeld waar dan de pensioenen verlaagd kunnen worden. Er zijn dus “grote verschillen tussen pensioenfondsen en COVRA, voornamelijk ten aanzien van flexibiliteit van inkomsten en uitgaven. De toekomstige uitgaven voor bijvoorbeeld eindberging
kunnen niet worden aangepast als gevolg van lage rendementen.” Met andere woorden: ‘je kunt in 2130 niet zeggen: te weinig geld? Nou dan bouwen we toch gewoon een goedkopere eindopslag.’
Maar dat ‘schatkistbankieren’ hoeft nu niet langer, zegt Dijsselbloem, er zit immers ook privaat geld in de Covra, en onduidelijk is welk deel publiek en welk deel privaat is: “Daarmee is deze vormgeving van het middelenbeheer onhelder en niet consistent.” Dus: “Ik ben daarom voornemens COVRA niet langer te verplichten om haar liquide middelen in de schatkist van het Rijk aan te houden.”
Maar de Covra blijft er van uit gaan dat het geld flink rendement op gaat leveren: “Gelet op deze zeer lange tijdshorizon houdt COVRA vast aan de nominale discontovoet van 4,3%.” Ook bij risicovoller beleggen is dat een behoorlijk rendement, en lang niet zeker dat dat gehaald wordt. Trouwens, misschien ben je wel een gedeelte kwijt bij foute beleggingen, iets wat bij schatkistbankieren onmogelijk is.
Maar hier zit toch net het risico dat de vervuiler niet gaat betalen: het risico ligt bij de Covra (100 % staatseigendom) en niet bij de producenten van het radioactief afval. EPZ heeft al het hele bedrag betaald voor het Waarborgfonds voor het afval dat ze tot 2033 produceren. Dit terwijl er tot in de jaren ‘50 van deze eeuw afval terug zal komen uit de opwerkingsfabriek in La Hague. Wat dat betreft lijkt het niet mogelijk dat de producenten gedwongen worden de tekorten aan te vullen, dat risico ligt volledig bij de Covra. En dat is de beheerder van het afval, niet de vervuiler….
Het blijft een vreemde oplossing voor een lange termijn fonds dat niet voldoende groeit: risicovol beleggen.