Het Franse Engie heeft in 2017 meer dan de anderhalf miljard euro uit de reserves van het Belgische dochterbedrijf Electrabel gehaald via een dividend in natura. Dat is bijzonder want Electrabel –eigenaar van de zeven Belgische kernreactoren- leidt al jaren verlies (in 2015 en 2016 meer dan een miljard per jaar) en heeft al 10 jaar geen dividend meer uitgekeerd. Het laatste dividend dateert van 2006, het jaar voordat Electrabel volledig in Franse handen kwam. Toen ging het om bijna 1 miljard euro. Deze verslechtering van de financiële situatie van Electrabel kan ook consequenties hebben voor het ontmantelings – en afvalopslag fonds. Het doet denken aan de Dodewaard-affaire.

Volgens de Vlaamse krant De Tijd, die zich baseert op het nog niet openbare Jaarverslag 2017 van Electrabel heeft Engie de 1,6 miljard euro niet ontvangen in contanten, maar keerde Electrabel alle aandelen van zijn dochterbedrijf Electrabel France uit aan moeder Engie. Electrabel France is een vennootschap die onder meer waterkrachtcentrales op de Rhône en in de Pyreneeën bezit. Wordt dan Electrabel zo langzamerhand een sterfhuisconstructie met alleen de kerncentrales?

Een inkrimping van die buitenlandse activa van Electrabel kan ook gevolgen hebben voor ‘de nucleaire spaarpot’ Synatom. Alle aandelen van Synatom, behalve één –een zogeheten ‘golden share’ dat eigendom is van de Belgische Staat en speciale rechten geeft- zijn in bezit van Electrabel. Synatom beheert ruim 10 miljard euro aan provisies, maar die miljarden zijn gegarandeerd door de activa van Electrabel. Die 10 miljard is een deel van de som geld die in de toekomst nodig is om de zeven Belgische kerncentrales af te breken en voor beheer en opslag van het nucleaire afval.

Model Dodewaard?
In het verleden werden regelmatig vraagtekens geplaatst bij de omvang van de provisies en de beschikbaarheid ervan in een scenario waarbij Electrabel wordt afgebouwd.
Zo uitte NIRAS (de Belgische Covra) in maart 2018 nog haar bezorgdheid over het 'aanleggen van voorzieningen' voor de eindopslag, met name over de wettelijke afdwingbaarheid van betaling: het "huidig wettelijk kader" voorziet wel in afspraken "maar niet in de nodige dwingende mechanismen om de goede uitvoering ervan in alle gevallen te verzekeren, in het bijzonder bij het stopzetten van de activiteiten van een producent of bij zijn vereffening."

Dit doet denken aan de zaak Dodewaard. Over de kosten van ontmanteling van de in 1997 gesloten Nederlandse kerncentrale bestaat onenigheid: er is volgens de overheid niet genoeg geld voor de ontmanteling die in 2045 plaats moet vinden, terwijl de eigenaren zeggen dat er niet meer geld is en dat ze bovendien niet verantwoordelijk zijn. Wel hebben ze tussen 2002 en 2009 850 miljoen euro aan dividend aan zichzelf uitbetaald. Eén van de eigenaren van Dodewaard, u raadt het al…, is het Franse Engie, samen met het Zweedse Vattenfall, het Duitse Uniper en EPZ, de eigenaar van Borssele.