De commissie die de naleving controleert van het Verdrag van Aarhus betreffende toegang tot informatie, inspraak in besluitvorming en toegang tot de rechter inzake milieuaangelegenheden, heeft geconcludeerd dat de beslissingsprocedure om de kerncentrale Borssele langer open te houden dan 2013 in strijd is met het verdrag. De conclusies werden dit weekend toegestuurd aan het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (IenW) en Greenpeace. Nederlandse milieuorganisaties eisen nu van het Ministerie dat het een milieueffectrapportage organiseert voordat verder gebruik van Borssele na 2023 wordt toegestaan. Borssele ondergaat op het moment een vergunningswijziging waarbij dat direct ingevoegd moet worden.

De nalevingscommissie van het Verdrag van Aarhus verklaarde dat Nederland burgerinspraak had moeten organiseren op verschillende momenten. Dit was al het geval bij het sluiten van een convenant over de kerncentrale tussen de overheid en de exploitant in 2006. Greenpeace en Laka hebben dat o.a. geëist bij het doorvoeren van de wetswijziging die het mogelijk maakt de kerncentrale pas in 2033 te sluiten. In strijd met het verdrag is toen geen inspraak georganiseerd. Ook bij latere gelegenheden, zoals de 10-jarige veiligheidsevaluatie in 2013, die de laatste drempel vormde voor het langer open houden van Borssele dan de oorspronkelijke geplande technische levensduur, was een mer een van de eisen van Laka. Maar steeds wees de Raad van State die eis af, voor het laatst begin mei van dit jaar. Borssele heeft nu toestemming om in bedrijf te zijn tot 2023, wanneer de volgende uitgebreide 10-jarige veiligheidsanalyse uit moet wijzen of en onder welke voorwaarden de centrale door mag draaien tot 2033, maar ondergaat op het moment ook een vergunningswijziging, die nieuwe voorwaarden aan de bedrijfsvoering stelt. In het convenant uit 2006 is afgesproken dat Borssele uiterlijk in 2033 voorgoed dicht moet.

We eisen nu dat Nederland aan het Verdrag van Aarhus voldoet. Er dient daarvoor alsnog zo snel mogelijk een milieueffectrapportage te worden gemaakt met betrekking tot de verlengde levensduur en deze dient voor inspraak ter inzage te worden gelegd. Sluiting van de centrale moet op basis van het Verdrag van Aarhus expliciet als optie worden meegenomen in deze analyse en inspraak. De huidige vergunningswijziging is de eerste mogelijkheid.

“Dit gezaghebbende internationale orgaan heeft duidelijk gemaakt dat je burgers niet zonder hun inbreng langer mag blootstellen aan serieuze risico’s voor hun gezondheid en het milieu, dan wat zij logischerwijze mochten verwachten,” zegt Jan Haverkamp, kernenergie-expert voor Greenpeace. “Een verouderende kerncentrale nog één of twee decennia door laten draaien betekent hoe dan ook een hogere kans op een zwaar ongeval – en niet alleen in Doel of Tihange in België, maar ook in Nederland, in Borssele. Er zijn voldoende alternatieven voor deze Nederlandse kerncentrale.” Haverkamp stelt vast: “Eigenlijk zou Borssele nu direct dicht moeten – het draait in strijd met internationale wetgeving. Als de overheid en EPZ bang zijn voor een milieueffectrapportage, kunnen ze Borssele beter zo snel mogelijk sluiten.”

De nalevingscommissie van het verdrag van Aarhus concludeerde onder meer:

• Ondanks een bedrijfsvergunning zonder tijdslimiet, werd er  van uit gegaan dat Borssele tot 2003 en later tot 2013 zou openblijven. Een rij van beslissingen was nodig om deze levensduur te verlengen, waaronder een convenant met EPZ van 2006, een wetswijziging in 2011 en vergunningswijzigingen. Deze hadden aan inspraak moeten zijn onderworpen;
  Iedere beslissing van de overheid die de uitvoering of looptijd van een kernenergieactiviteit verandert moet door publieksinspraak worden voorafgegaan;
• De commissie acht het ondenkbaar dat de exploitatie van een kerncentrale kan worden verlengd van 40 tot 60 jaar zonder dat er aanzienlijke milieueffecten kunnen optreden;
• Het publiek moet geïnformeerd worden over de invloed op het milieu van die levensduurverlenging en de inbreng van het publiek moet in dit soort beslissingen meegenomen worden.
• Het Verdrag van Aarhus is een verdrag onder auspicium van de Verenigde Naties. Het werd in 1998 ondertekend door de meeste Europese landen (ook buiten de EU) om burgers meer te betrekken bij beslissingen over het milieu. Deze conclusies en aanbevelingen van de nalevingscommissie van het Verdrag van Aarhus zijn rechtsgeldig en worden bekrachtigd door de deelnemende landen in hun volgende vergadering in 2021.

Borssele is met 45 jaar de op-één-na oudste draaiende kerncentrale in de EU.