Het kabinet is niet van plan om te voldoen aan de voorwaarden om kernenergie in Nederland onder de groene taxonomie te laten vallen. De taxonomie is een lijst met economische activiteiten die als onder groene investeringen vallen en daarmee goedkoper te financieren zijn. Om aan de taxonomie te voldoen zou er volgens minister van Klimaat en Energie Jetten, veel sneller een eindberging voor kernafval moeten worden aangelegd en dat heeft “negatieve gevolgen voor de business case voor bestaande en nieuwe kerncentrales”. Met andere woorden: snellere eindberging is te duur. Maar géén duurzaam label voor kerncentrales heeft óók negatieve gevolgen voor de financiering ervan, “afhankelijk van hoe aantrekkelijk de financiële markt het duurzame label acht”.
Het kan verkeren: als Laka in 2015 haar zin had gekregen was COVRA verplicht geweest in 2035 een eindberging operationeel te hebben. En dan was kernenergie nu in aanmerking gekomen voor goedkoop particulier geld.
Het handhavingsverzoek werd echter afgewezen door de ANVS.
In een brief aan de Kamer van 20 april schrijft minister Jetten van Klimaat en Energie, dat Nederland niet gaat voldoen aan de voorwaarden om kernenergie binnen de groen taxonomie te laten vallen. Zoals we al begin januari meldden voldoet Nederland, met het huidige uitstelbeleid tot het jaar 2130, niet aan de eis om in 2050 een eindberging voor laag- en middelactief afval te hebben en op weg te zijn (“onderbouwde plannen”) voor een eindberging voor hoogradioactief afval. Maar, zegt Jetten, het huidige afvalbeleid is recentelijk geëvalueerd en “daaruit volgt niet dat het beleid aangepast zou moeten worden”. Belangrijkste reden lijkt te zijn dat snellere eindberging zo veel geld zou kosten – voornamelijk door het Nederlandse financieringsmodel – dat kernenergie nóg duurder zou worden “met negatieve gevolgen voor de business case voor bestaande en nieuwe kerncentrales”.
De coalitie heeft natuurlijk nog een ander belang om de datum voor eindberging ver in de toekomst te laten: de maatschappelijke onrust die het naar voren halen zou veroorzaken als er locaties in beeld komen worden zou meteen de kernenergieambitie bedreigen. Dat was de belangrijkste reden voor de beslissing, begin jaren ‘80, voor een ‘interim’ opslag van 50-100 jaar. Eindberging in zoutlagen was was maatschappelijk gezien niet mogelijk was en leek de komst van nieuwe kerncentrales in gevaar te gaan brengen.
Quiz vraag: welke minister zei in 1976: “De Nederlandse samenleving kan niet kiezen vóór kernenergie, en dan wat het afval probleem betreft zeggen: Dat zien we later wel”.
Dus maatregelen om aan de voorwaarden van de taxonomie te voldoen zou negatieve gevolgen hebben voor de business case van kernenergie, maar niét voldoen aan de taxonomie heeft ook negatieve gevolgen voor die toch al niet florissante business case. “Gevolg is wel dat bestaande en toekomstige Nederlandse kerncentrales niet als duurzaam kwalificeren volgens de taxonomie, met een mogelijk effect op de financiering daarvan, afhankelijk van hoe aantrekkelijk de financiële markt het duurzame label acht”.
Maar, zo stelt Jetten nu: we moeten het belang van de taxonomie ook weer niet overdrijven: “Het is hierbij van belang te benoemen dat de taxonomie slechts een classificatiesysteem is voor duurzame investeringen.” Nederland kan nog steeds kerncentrales bouwen: “indien Nederland niet kan voldoen aan de criteria, verhindert dit Nederland niet om kerncentrales te bouwen die voldoen aan daarvoor geldende wetgeving.”
Dat is wel een beetje achteraf gepraat om de pijn te verlichten, want Nederland, onder aanvoering van de kernenergie-lobby, heeft enorm gepushed om kernenergie in de taxonomie te krijgen (en gas! want CDA en VVD waren graag bereid ook gas duurzaam te labellen als dat de kansen van kernenergie vergrote); motie na motie werd aangenomen om het belang daarvan te benadrukken. En nu gaat uitgerekend Nederland niet voldaan aan die voorwaarden. Toch wel een flinke blamage voor vooral CDA en VVD dat kernenergie nu nog geen ‘duurzaam label’ krijgt.
Maar, moet ook geconstateerd worden, de toevoeging van kernenergie heeft de waarde van de taxonomie zo uitgehold dat het voor de financiële markten misschien niet heel veel verschil maakt. Maar qua kernenergie greenwashing natuurlijk wel.
Jetten: “Nederland zal zich voorts bij reguliere herzieningen van de taxonomie-criteria (welke tenminste elke drie jaar plaatsvinden) kunnen inzetten voor aanpassingen van de bovengenoemde criteria.” We zijn dus nog lang niet van die discussie af.
Nederland is natuurlijk niet het enige land dat niet gaat voldoen aan de eis om 100 jaar na het begin van commerciële toepassing van kernenergie een eindberging voor het radioactief afval te hebben. Het overgrote deel gaat daar niet aan voldoen. Op de vraag van Erkens (VVD) of eindberging in 2050 ook mag in de eindberging van een ander land, antwoord Jetten bevestigend, maar zegt er meteen bij dat landen die naar verwachting vóór 2050 een eindberging hebben (Finland, Frankrijk) “de import van radioactief afval op dit moment wettelijk uitsluiten”.